Hindemith: Ludus tonalis; Hartmann: Pianosonate ’27 April 1945’. Esther Walker. First Hand FHR 54 (74’26”). 2017 

Ludus tonalis (klankspelen) uit 1924 is het beste pianowerk van Hindemith, Hij schreef het deducerende zijn gastdocentschap muziektheorie aan de Amerikaanse Yale universiteit en gaf het de ondertitel ‘Studies in contrapunt, tonale organisatie en pianospel’.

Het werk bestaat uit 25 delen van afwisselende fuga’s en tussenspelen en begint met een voorspel dat gespiegeld in het naspel terugkeert. Geïnspireerd is het werk ongetwijfeld door de didactische werken van Bach - het Wohltemperiertes Klavier en Die Kunst der Fuge - en verschillende van de fuga’s gebruiken ook traditionele contrapuntische middelen als omkering en stretto.

Maar Hindemiths stukken zijn meer dan droge, academische oefeningen dan die van Bach; er heerst een sf eer van voortdurende opwinding over het bereik van de verbeeldingsvolle oplossingen waarvoor de fugavorm open staat.

Afgezien misschien van de Preludes en fuga’s van Shostakovitch bestaat geen werk dat de archaïsche oude vorm zo spiritueel en avontuurlijk vorm geeft. 

Van Ludus tonalis bestaan al opnamen van Ivo Jansen (Globe GLO 5044), John McCabe (Hyperion CDA 66824), Boris Berezovsky (Warner 2564-63412-2), Olli Mustonen (Decca 444.803-2) en zelfs Sviatoslav Richter (AMG PYRAMID 13497). Bij hen voegt zich nu de eerste vrouw.

De Zwitserse Esther Walker, die behalve piano ook viool studeerde en zelfs een prijs won in Nederland, benadert ieder deeltje op haar eigen manier met een heel gevarieerd toucher, maar geen moment zwaar of slagwerkachtig. De stemming is steeds aan de zonnige kant en soms zelfs wat humoristisch.  

Van Karl Amadeus Hartmann is bekend dat hij tijdens W.O. II welbewust muzikale zweeg. Zijn meteen vijfdelige Pianosonate 26 april 1945 moet een soort bevrijdingsslag voor hem zijn geweest. Eindelijk kon hij weer wat atonaals schrijven. In het middendeel ‘Marcia funebre’ is nog iets van verdrongen leed te bespeuren.

Ook dat werk werd eerder op cd vastgelegd door Allison Brewster (Naxos 8.570401), Siegfried Mauser (Virgin 791.170-2), Wolfgang Döberlein (Musicaphon M 56856), Aldo Orvieto (Hommage HOM 70011893) en Benedikt Köhlen (Telos TLS 055), meest geheel aan pianowerken van deze componist gewijd.

Ook deze sonate speelt Esther Walker heel idiomatisch en daarmee zorgt ze voor een belangrijke bijdrage aan het twintigste eeuwse pianorepertoire.