Ten Holt: Canto ostinato. Peter Elbertse. Van Veen productions PP 2932 (74’40”). 2012

Simeon ten Holt (1923 - 2012) had aanvankelijk les van Honegger en Milhaud, daarna had hij een seriële fase om daarna als een bijzonder type minimalist door te gaan. Canto ostinato uit 1976 is zijn opus magnum en kan worden uitgevoerd op een tot vier toetsinstrumenten, maar ook in bewerkingen voor strijk- en saxofoonkwartet. Het mooist uitgevoerd heb ik het werk gehoord op een mooie zomeravond in Ten Holts woonplaats Bergen, in de duinen met de ruisende zee op de achtergrond. Hier horen we het werk op marimba.

De compositie vindt zijn oorsprong in een traditionele bron. Die is tonaal van aard en verder wordt gebruik gemaakt van functionele harmonieën. Hoewel alle zeven in 95 fragmenten gesplitste aaneengesloten delen een onverwisselbare plaats hebben gedurende de vertolking, hebben ze geen duidelijke vorm of absolute betekenis. Sommige deeltjes zijn heel kort en brengen een geringe verandering in het lopende proces, maar niet in het ostinato ritme of het van meet af aan gevolgde tempo. De veranderingen vinden alleen plaats in geringe wijzigingen van harmonie, dynamiek, articulatie, textuur of zelfs melodische lijn.

Zo ontvouwt het werk zich als het ontluiken van een bloem in slow motion. Omdat proces te volgen is wel vijf kwartier geconcentreerde aandacht nodig. Niet iedereen zal dat kunnen opbrengen. Deze muziek tart de geest, is bij momenten meeslepend en fascinerend, maar slecht tegen herhaling bestand. De uitvoering van Peter Elbertse is heel markant en erg goed. Hij is zeker het aanhoren waard.