Haydn: Armida; La fedeltà premiata; Orlando Paladino; La vera costanza; L’incontro improvviso; L’infedeltà delusa; L’isola disabitata; Il mondo della luna; 8 Aria’s. Elly Ameling, Arleen Auger, Helen Donath, Edith Mathis, Barbara Hendricks, Jessye Norman, Ileana Cotrubas, Frederica von Stade, Norma Burrowes, Kari Lövaas, Gwendolyn Killebrew, Lucia Valentini-Terrani, Claes H. Ansjö, Alan Titus, Tonny Landy, George Shirley, Benjamin Luxon, Luigi Alva, Maurizio Mazzieri, Domenico Trimarchi, Gabor Carelli, Wladimiro Ganzarolli, Anthony Rolfe Johnson, Samuel Ramey, Aldo Baldin en Michael Devlin met het Kamerorkest Lausanne o.l.v. Antal Dorati, Decca 478.1776 (20 cd’s, 13u 11’). 1976-1981
Het genre opera was eigenlijk het enige het enige waarvoor de (muziek)geschiedenis tijdenlang geen genade kende. Toch vormde die opera een belangrijk deel van zijn werkzame leven en werd de componist in zijn tijd beschouwd als een van de belangrijkste componisten op dit gebied – belangrijker zelfs dan Mozart.
Sinds de tweede helft van de vorige eeuw trad een geleidelijke kentering in de appreciatie van deze materie op. De meeste opera’s werden geschreven om de gasten op Esterháza te vermaken tijdens bruiloften, verjaardagen of sociale gebeurtenissen.
Helemaal onbegrijpelijk is die lange verwaarlozing trouwens niet, maar in de beste werken uit dat vijftiental wordt blijk gegeven van veel dramatisch flair in de orkestratie, een behoorlijke karaktertekening van de diverse rollen en een goed gebruik van het ensemble. Niet vergelijkbaar met Mozarts meesterwerken, maar toch en in ieder geval hoogwaardiger dan wat in diezelfde tijd aan het Italiaanse operafront gebeurde. Treffend is vooral Haydns vermogen om komische en tragische elementen te combineren, zoals bijvoorbeeld goed blijkt in Il mondo della luna. In andere werken, zoals Armida, keerde hij geheel terug tot de opera seria stijl, zonder buffo figuren, weinig ensembles en uitgebreide secco recitatieven. Jammer dat daar ook de dramatische handeling zo beperkt is.
Van Haydns overlevende vijftien opera’s (van in totaal twintig) komen er incidenteel wat tot opvoering en logisch dat ook de muziekindustrie zich hierover ontfermde. Philips deed zo’n dertig jaar geleden meteen een grote duit in het zakje door opeenvolgend acht van deze opera’s binnen vijf jaar op lp uit te brengen. Separaat verschenen ze daarna op cd eerst op twintig schijfjes in de 432.000 serie, daarna verdeeld over twee albums met elk tien cd’s (473.476-2 en 473.851-2) en intussen is de Philips boedel binnen Universal gedeeltelijk of geheel overgegaan naar Decca. In een goedkope heruitgave, dat wel. Dit betekent dat de werken echt achter elkaar, soms met het einde van het ene en het begin van het volgende op één cd zijn vastgelegd. Het betekent ook dat de gezongen teksten ontbreken, maar dat we genoegen moeten nemen met korte samenvattingen van de handeling.
Het leuke en interessante van Dorati’s onderneming (hij had toen al succesvol voor Decca alle 104 symfonieën opgenomen) was, dat hij gebruik maakte van destijds meest jonge, zeer talentvolle zangers die ’s dirigenten enthousiasme voor deze muziek deelden. De dirigent was nooit iemand die kwesties aan het toeval overliet; vandaar dat ook het ensemblewerk voortreffelijk is en dat waar nodig Haydns best gecompliceerde contrapunt alle aandacht kreeg.
Bij wijze van toegift is een achttal losse aria’s opgenomen dat Haydn merendeels ter vervanging binnen andermans werk componeerde. Hier komt vooral Edith Mathis aan het woord. Nu dit complex cd’s zo goedkoop is geworden, biedt het een ideale mogelijkheid om Haydns verrichtingen op operagebied grondig nader te verkennen.
Wie hierdoor de smaak te pakken heeft gekregen en zich op dit gebied verder wil verdiepen, kan bijvoorbeeld terecht bij L’anima del filosofo ossia Orfeo ed Euridice (Hogwood, Oiseau Lyre 452.668-2), La Canterina (Németh, Hungaroton HCD 311664) en Lo speziale (Goritzki, Berlin Classics BC 1712-2).