Haydn: Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze (Strijkkwartetten nr. 50-56 op. 51 1-7, H 3/50-56). Navarra kwartet. Altara ALT 1040 (69’47”). 2009
Haydns Zeven laatste woorden waren bedoeld voor een uitvoering tijdens de lijdensweek in de Santa Cueva grotto in Cádiz met verhandelingen van de bisschop over elk de zeven uitingen, gevolgd door Haydns muzikale uitingen.
Oorspronkelijk ging het om orkestrale stukken, maar Haydn arrangeerde die voor strijkkwartet om een grote verbreiding mogelijk te maken. Het was niet de bedoeling van de componist om de luisteraar nodeloos te vermoeien en hij zou misschien geen voorstander zijn geweest van een vertolking in één stuk. Er bestaat een opname van het Carmina kwartet waarbij de muziek is gelardeerd met Gregoriaanse responsoria die op de lijdensweek van toepassing zijn (Claves 50-2002).
Hier echter speelt het Navarra kwartet met een opvallend breed gamma aan expressie. De inleiding krijgt een mooi heftig karakter en de terremoto tot slot kent een grote dramatische kracht.
Tussen deze extremen speelt het kwartet de ‘zeven adagio’s’ zoals Haydn ze betitelde (in feite gaat het om drie largo’s, twee graves, een lento en een adagio) zoals ze een gemiddeld langzaam deel van Haydn zouden spelen. Het eerste is heel ontspannen en lyrisch, hoewel de accenten stevig worden geplaatst. Verfijning en teerheid kenmerken het tweede en het derde, de meditatie in E over ‘Moeder, ziedaar uw zoon’, wordt zo mogelijk met nog grotere teerheid gedaan.
In nr. 4 wordt volkomen recht gedaan aan de door Haydn genoteerde versieringen: appoggiatura’s in de maten 2 en 4. Nr. 5, ‘Ik heb dorst’, klinkt prachtig zacht, maar niet zonder van pijn getuigende forzato accenten. Ook de uitdrukking van nr. 6, ‘Consummatum est’, is krachtig met een prachtige modulatie aan het eind. Nr. 7 wordt met een gevoel van rust en vervulling uitgevoerd. De tempi zijn steeds goed gekozen en helpen de kloof tussen Haydns normale manier van expressie en de speciale betekenis van deze opmerkelijke muziek te overbruggen. De toon zelf is steeds vrij licht.
De gelukkig intieme, heldere akoestische ambiance van de Londense All Saints’ Church in Londens East Finchley draagt aanzienlijk bij aan het welslagen van deze uitgave die keurig is vormgegeven en is verrijkt met afbeeldingen van schilderijen van Jamie Boyd. Als aangename verrassing geeft de cd een korte documentaire van/over het kwartet en de schilder te zien.
Zo hebben het Rosamunde kwartet (ECM 461.780-2), het Emerson kwartet (DG 474.836-2) en het Quatuor Mosaiques (Astrée E 8803). Vreemd: waar het Navarra kwartet onder het oppervlak van deze muziek woelt, krast het Leipzigs kwartet op MDG juist alleen maar op dat oppervlak. Je hoeft geen chauvinist te zijn om het Navarra kwartet met zijn twee Nederlandse damesleden het hoogst aan te slaan.