Haydn: Strijkkwartetten nr. 75 in G, 76 in d Kwintenkwartet, 77 in C Keizerkwartet, 78 in Bes Zonsopgang kwartet, 79 in D en 80 in Es. Quatuor mosaïques. Astée E 8665 (2 cd’s, 2u., 20’41”). 2000 

Niet geheel onverklaarbaar zijn de 6 strijkkwartetten die uit rond 1777 dateren en die samen opus 76 vormen de bekendste van Haydn want ze markeren het culminatiepunt van zijn streven naar expressieve volmaaktheid. De werken weden besteld door de Weense graaf Joseph Erdödy – vandaar hun bijnaam Erdödy kwartetten – die zelf twee jaar het exclusieve gebruik twee jaar bedong.

Haydn was toen vijfenzestig en hij kan niet ontevreden zijn geweest over hetgeen hij tot stand had gebracht; het gaat namelijk om de krachtigste, mooist gewrochte kamermuziekwerken die hij componeerde. Composities die ook Beethoven inspireerden bij zijn eerste pogingen om een kwartet te schrijven, ook al ontkende hij die invloed.

In het zestal van op. 76 is alles te vinden waarmee Haydns stijl synoniem is: ingenieuze afwisseling, complexe fuga’s, door volksmuziek beïnvloede melodieën, perfect voor ensemble geschreven en grote transparantie. Het expressiebereik is ook verrassend groot: het langzame deel van nr. 77, het Keizerkwartet, is een ontroerende, hymne-achtige melodie in reactie op het Engelse volkslied (en daarna geadopteerd als het Oostenrijkse, later Duitse volkslied).

Het langzame deel van nr. 79 draagt het opschrift mesto (droevig) en is proto-romantisch in zijn soepele schoonheid. De krachtige aanpak van Beethoven krijgt een voorloper in het eerste deel van nr. 76 met zijn plotselinge fortissimo ontladingen en het zogenaamde heksen menuet uit nr. 76 is een mooi voorbeeld hoe Haydn zich onbekommerd kon laten gaan. 

Het Quatuor mosaïques houdt ook hier zijn reputatie hoog en intact met vertolkingen op gelijkmatig hoog niveau. Veel expressie, geen sentimentaliteit, een steeds fraaie darmsnaarklank, flinke contrasten zijn opnieuw evident.