Hindemith: Ludus tonalis. John McCabe. Hyperion CDA 66824, CDH 55413 (69’00). 1995

Ludus tonalis (toon spelen, 1942) is Hindemiths beste pianowerk. Het ontstond toen hij professor voor Muziektheorie was aan de Yale universiteit en draagt de ondertitel ‘Kontrapunktische, tonal und Klaviertechnische Übungen’. Het werk bevat een reeks afwisselende fuga’s en tussenspelen met een begin prelude die in een afsluitend postludium wordt weerspiegeld.

De inspiratie voor het werk is duidelijk ontleend aan Bachs Wohltemperiertes Klavier en de Kunst der Fuge. Verschillende van de twaalf fuga’s maken gebruik van de gangbare middelen zoals omkering en stretto. Maar het gaat beslist niet om dorre, academische oefeningen, net zomin als de klavierwerken van Bach dat zijn.

Er heerst een voortdurend gevoel van opwinding over de weg die de verbeeldingsvolle oplossingen van de fuga’s volgt. Afgezien van Shostakovitch’ Preludes en fuga’s is er geen twintigste eeuwse compositie die zo mooi en zo avontuurlijk een oude archaïsche vorm opnieuw uitvindt.

Het is wat ongewoon wanneer een hedendaagse pianist en een cd label talent, tijd, moeite en geld investeren in dit soort relatief verwaarloosde muziek. McCabe benadert elk deeltje opnieuw op zijn eigen manier. Zijn toucher is heel gevarieerd maar nooit zwaar of percussief en de overheersende stemming is zonnig.

Ter vergelijking zijn ook Sviatoslav Richter (AMG PYRAMID 13497) en Olli Mustonen (Decca 444.803-2) de moeite van het aanhoren zeer waard.