Ives: Pianosonate no. 2 Concord, Massachusetts 1840-60;17 Liederen. Susan Graham (mezzosopraan), Tabea Zimmermann (altviool), Emmanuel Pahud (fluit) en Pierre-Laurent Aimard (piano). Warner 2564-60297-2 (79’18”). 2003/4

Van tijd tot tijd dromen componisten beslist van een totaal vrije muziek die het algemeen gangbare overstijgt en die drijft op golven van zuivere inspiratie. Ives, die in menig opzicht vooruit liep op menige ontwikkeling in de Europese muziek, verwerkelijkte zo’n droom. Gebaseerd op een benadering van harmonische problemen op de manier van trial and error, genoteerd op muziekpapier zonder maatindelingen en slechts gestructureerd volgens eigen visie trachtte hij in de Concord sonate de essentie te vangen van wat de schrijversclub nastreefde die zich had gegroepeerd in de stad Concord in Massasuchetts.

De stream of conciousness muziek omvat een kolossaal gamma aan stemmingen van de onverschrokken filosofische beschouwingen van ’Emerson’ via de huiselijkheid van ‘The Alcotts’ tot de innerlijke ruimtes van ‘Thoreau’. Een vergelijking met Beethovens Hammerklavier gaat niet op, maar er zijn overeenkomsten. Het visionaire van dit lastige werk vergt ontzettend veel van de vertolker die om te beginnen over een enorm arsenaal aan techniek moet beschikken. Dat is gelukkig het geval bij Aimard, die hier minstens een eerdere poging van Hamelin (New World NW 378-2) evenaart en feitelijk overtreft. Bijzonder is ook de inbreng van altiste Zimmermann in het eerste deel en van fluitist Pahud in het laatste: echt een verrijking.

En dan is daar de voortreffelijke Susan Graham die het ene na het andere van de 17 zelden geregistreerde liederen een passende, eigen gevoelswaarde verleent. Dit is één van de mooiste en belangrijkste plaatjes uit de Ives discografie.