Knajfel: A silly horse nr. 1-15. Tatjana Milentieva (s) en Oleg Malov (p). Meg adisc MDC 7844 (74’59”). 1987

Knajfel: Lukomoriye. O trooster; A mad tea-party; Gelukzaligheid; Dit kind; Bekentenis; O heer van heel mijn leven; ‘O hemelse koning’ uit Gebed aan de Heilige Geest; Lukomoriye.  Oleg Malov (p), Tatiana Melentjeva (s), Piotr Migunov (bs) en het Lege Artis kamerkoor o.l.v. Boris Aballan. ECM 481.1250 (62’39”). 2012

Behalve componist is de in Tashkent geboren componist Alexander Knajfel (1943) ook een uitmuntende cellist die bij Rostropovitch studeerde. Als componist behoort hij naast Denisov, Schnittke, Goebaidoelina en Silvestrov tot de Russische avant-garde.

Zijn opera Alice in Wonderland werd in 2001 met succes in Amsterdam opgevoerd.

Dat uit zich niet in een extravagante muziektaal, maar in de onderwerpen die hij in zijn ruim tachtig werken (vele zijn van religieuze aard, maar hij schreef ook filmmuziek en begeleidingen van documentaires. En meer nog in de vorm, de duur en de instrumentatie.

Een goed voorbeeld is het uiterst trage, twee uur durende Agnus Dei uit 1985 voor vier instrumentalisten (keyboards, slagwerk, elektronica, saxofoons een contrabas. Even omvangrijk is Nika met tweeënzeventig fragmenten naar Heraclitus en Dante voor zeventien contrabassen en het even opmerkelijke Solaris uit 1980 voor vijfendertig Javaanse gongs. Werken die praktisch vrijwel onuitvoerbaar zijn een die we wel nooit op cd zullen tegenkomen.

Op cd konden we voor het eerst met Knaifel kennismaken via de cyclus A silly horse van vijftien liederen op tekst van Vadim Levin uit 1981 die zijn geïnspireerd door Engelse nursery tales, deels op gewone, deels op nogal absurdistische teksten. Knaifel schreef het werk voor zijn vrouw die toen nog Milentieva heette. Het is absoluut geen minutieus uitgewerkte muziek voor kinderen, maar over de kinderwereld. De reeks heeft iets volkomen origineels.

De gave, geconcentreerde vertolking van zangeres en pianist maakt indruk.

Gelukkig zijn er ook veel kortere, eenvoudiger werken, in minimal music sfeer à la Pärt, waaronder zelfs een paar met Enge les titels, te danken aan zijn inbreng tijdels een festival in hert Ierse Louth. Dat de man gevoel voor humor heeft, blijkt ook herhaaldelijk. Pianowerken hebben veelal het karakter van mechanise speeldoos muziek.

Pianist Oleg Malov, sopraan Tatiana Melentjeva, bariton Piotr Migunov en het Sint Petersburgse Lege Artis koor beleven hoorbaar veel plezier aan deze afwisselende muziek en maken deze tot een waar luistergenot.