CD Recensies

KILAR: ORAWA, KOSCIELEC; KRZESANY E.A.

Kilar: Requiem voor vader Kolbe; Koraalvoorspel voor strijkorkest; OrawaKoscielec 1909; Krzesany. Pools Omroeporkest o.l.v. Antoni Wit. Milan 74321- 39653-2, Jade 699.778-2 (77’38”). 1990/1995

De Poolse componist Wojciech Kilar (1932 - 2013) werd in Lwów - het tegenwoordige Lviv in Oekraïne geboren en moest gedwongen naar Katowice verhuizen. Hij studeerde daar piano en compositie, naam deel aan de Ferienkurse in Darmstadt en kon in 1960 nog even in Parijs terecht bij Nadia Boulanger.

Met Górecki en Penderecki behoorde hij tot de Poolse avant-garde, maar schreef ook filmmuziek voor Polanski, Zanussi, Wajda en Campion. In 2012 werd hij onderscheiden met de Witte adelaar. 

Op deze uitgave klinkt eerst het Requiem voor vader Kolbe dat is ontleend aan de filmmuziek voor Een leven voor een leven over de priester Maximilien Kolbe die in Auschwitz zijn leven offerde door de plaats in te nemen van een onbekende veroordeelde. Het is een treurige klaagzang, passend bij een begrafenis processie met een hemelse melodie van de celesta en ook heel ontroerend. 

Het korte Koraalvoorspel voor strijkers is vervuld van devote concentratie.

Echt bijzonder is Orawa, ook voor strijkorkest. Muziek met een snelle polsslag, een volksmuziek karakter en een stevig basfundament. De melodiek en ritmiek hebben iets van de hooglanddansen uit Harnasie van Szymanowski. Het werk had bijna van Glass kunnen zijn, maar het stuk ontwikkelt zich binnen negen minuten op een manier die geen enkele Amerikaanse minimalist had kunnen bedenken. Ook hier is weer sprake van de invloed van volksmuziek (uit de omgeving van Podhale) maar dat volksmuziek element gaat onder in golven van de dissonante orkesttextuur. Frappant zijn de motorische ritmen en het gebruik van ongewone timbres van de strijkers. Het stuk eindigt met een uitbundige kreet van de musici die hoorbaar veel plezier lijken te hebben beleefd  aan de ongewone muziek.

Kosieck 1909 is een werk als een doorlopend crescendo dat vanuit stilte  wordt opgebouwd tot een climax die Richard Strauss niet misstaan zou hebben. Een magnifiek stuk dat werd geïnspireerd door een ski incident inde Tartra’s waarbij de skiër Mieczyslaw Karlowicz door een lawine omkwam.  

Bij het componeren van Krzesany kwam in 1974 een trendbreuk. Het gaat om een soort wilde vuurdans.

Er wordt over de hele linie meesterlijk gespeeld. Dit is een van boeiendste opnamen met aparte muziek uit deze tijd.