Messiaen: Méditations sur le mystère de la trinité. Tom Winpenny. Naxos 8.573979 (73’47”). 2018
Het werk dat negen delen telt met achtereenvolgens de titels ‘Le Père inengendré’ ‘La Sainteté de Jésus - Christ’. ‘La Relation réelle en Dieu est réellement identique à l'Essence’, ’Je suis, je suis’, ‘Dieu est immense, éternel, immuable - Le souffle de l'Esprit - Dieu est Amour’, ’Le Fils, Verbe et Lumière’, ’Le Père et le Fils aiment, par le Saint - Esprit, eux - mêmes et nous’, ’Dieu est simple’ en ‘Je suis Celui qui suis’ behoort tot zijn late orgelcomposities uit 1969. Het werk kwam voort uit een reeks improvisaties die Messiaen speelde tijdens de inwijding van het gerestaureerde orgel in de St. Trinité.
De 9 Méditations bieden met hun Bijbelse titels een mooi caleidoscopisch overzicht van de bij voorkeur alles mogelijke omvattende orgelwerken van deze componist. Eigenlijk vindt men hier daarom ook van alles wat aan klanken: abstracte puzzels, vreemde kleuren, denderende klankmassa’s, meeslepende virtuositeit, en uiteraard de zang van de vogels, met name de geelgors. Luister bijvoorbeeld naar deel 4 ‘Je suis, je suis’.
Veel merkwaardiger dan dit is het in een paar millenina orgelgeschiedenis niet geworden. Messiaen componeerde alsof hij als glazenier die zijn kleuren uitzet en inpast in lijsten van lood. Hij hield daarom niet van uitvoerenden die zich beperkten tot een f een paar los deeltjes. Messiaens grote cycli vragen om een integrale uitvoering, want vooral dan komt de duizelingwekkende klankpracht tot zijn recht.
Daar bestonden al meer dan tien opnamen, waarvan minstens eentje van de componist zelf uit 1972 (Erato ECD 71594) en twee andere erg mooie van Daniel Bellschmidt (Genuin GEN 13276) en Hayo Boerema (Hayi HAYO 197209).
Daarbij voegt zich nu de Engelse organist Tom Winpenny, die in 2013 een prachtopname maakte met orgelwerken van Malcolm Williamson (Toccata TOCC 0246). Hij bespeelt hier het machtige Klais orgel uit 1992 van de Lutherse Hallgrimskirkja in het IJslandse Reykjavik en men kan zich afvragen hoe hij tot de keuze van dit niet bepaald ‘Rooms Katholiek’ klinkende instrument kwam. Maar daar staan andere voordelen - minder massief, wat transparanter - tegenover. Het proberen waard dus.