Lassus: Matthäus Passion. Torsten Nielsen (b., evangelist), Lauritz Jakob Thomsen (b., Christus), Ann-Christin Wesser-Ingels (s), Louise Odgaard (s), Eva Wöllinger-Bengtsson (a), Josef Hamber (t), Tobias Aabye Dam (t), Rasmus Kure Thomsen (bs) met Musica Ficta o.l.v. Bo Holten. Naxos 8.573840 (88’18”). 2015
Nu voor gelovigen de lijdenstijd van 14 februari tot 29 maart 2018 is aangebroken, is het in Nederland, passieland, weer tijd voor menige uitvoering van J.S. Bachs Matthäus- en Johannes Passion. Wat dat betreft zijn we hier misschien wat eenkennig, want er zijn zoveel meer van dergelijke passiemuzieken als we even de muziekgeschiedenis raadplegen. De meeste zijn ook te vinden op cd.
De oudste moet van Orlando Lassus (1532-1594) zijn. Zijn Mattheus is uit 1575 en als enige van de vier in drukvorm verschenen. Tussen 1580 en 1582 schreef hij namelijk ook een Marcus-, Lucas- en Johannes Passion als productieve muzikale duizendpoot in de late Renaissance.
Deze Matthäus Passion staat nog in de kinderschoenen wanneer we Bach als norm stellen. Lassus schreef slechts voor de evangelist en Jezus traditionele gregoriaanse melodieën en verder alleen muziek voor de mensenmassa’s (turbae), Petrus en Judas. Dit betekent dat er geen instrumenten aan te pas komen en dat veel a cappella wordt gezongen. Het contrast tussen de recitatieven en de koorgedeelten is groot en draagt bij aan de dramatiek. Een machtig slotkoor ontbreekt, maar het werk besluit wel met een treffende koorpassage. De bondigheid en de eenvoudige opzet van het werk sluiten niet uit dat de psychologische karaktertekening scherp is gedefinieerd.
Bo Holten is niet de eerste die de Matthäus Passion van Orlando Lassus opnam. Hij werd in 1993 voorafgegaan door Paul Hillier (Harmonia Mundi HMU 90.7076)en in 2009 door Jeffrey Skidmore (SOMM 0106). Tegeonover de wat verfijnder versie van Hillier, plaatst Holten een dramatischer versie die goedkoper is.
Eenmaal bij het passie onderwerp is het misschien nuttig het onderwerp aan te vullen met andere composities uit deze categorie, Zoals:
Heinrich Schütz (1585-1672) Matthäuspassion SWV. 479, 1666, Paul Hillier (Dacapo 8.226094)
Johann Theile (1646-1724) Passio domini nostri Jesu Christi secundum Mattheum, 1673, Charles Medlam (Harmonia Mundi HMC 90.1159)
Juan García de Salazar (1639-1710) Passio Domini nostri Jesu Christi secundum Mattheum, ?, Albert Recasens (Lauda Musica LAU 011)C.P.E. Bach, C.P.E. (1714-1788) Matthäus Passion H. 782, 1769, Ton Koopman (ORF 316)
Johann Valentin Meder (1649-1719): Oratorische Passion nach Matthäus, 1700, Andres Mustonen (Forte FD 0006/7)
Telemann (1681-1767) Matthäus Passion 1730, Rupert Friedberger (Christophorus CD 74517)
Trond Kverno (1945). Passio Domini Christi secundum Mattheum, 1986, Terje Kvam (Norsk Komponist Forening ACD 4994). Genoeg voor dagenlang oude passiemuziek voor wie zich daar uitgebreider in wil verdiepen.