Locatelli: Labirinto armonico, Il.  Vioolconcerten op. 3 nr. 9, 11 en 12. Ilya Gringolts met het Fins barokorkest. BIS SACD 2445-2 (61’49”). 2020

 

L’arte del violino op. 3 van Pietro Antonio Locatelli (1695 - 1764) uit 1733 bestaat uit 12 Vioolconcerten met een zeer virtuoos karakter (de Nederlandse musicoloog Albert Dunning noemde de componist die in zijn tijd als een der grootste violisten werd beschouwd ‘de grondlegger van de moderne instrumentale virtuositeit’.

De werken zijn mede zo bijzonder omdat de componist 24 allerminst makkelijke Capriccio’s voor de solist als soli ad libitum aan de snelle delen toevoegde bij wijze van cadens. Ze waren duidelijk een inspirerend voorbeeld voor Paganini.

Uit die reeks hebben de Vioolconcerten op. 3 kregen nr. 9 in g, 11 in A en 12 in D met de ondertitel ‘Il labirinto armonica faciis aditus, difficilis exitus’ een bijzondere status. In nr. 11 worden de hoogste posities (tot 19) van de viool gebruikt. Maar het gaat natuurlijk om meer dan een demonstratie van technisch kunnen als deze werken worden gespeeld.

Ilya Gringolds beschikt om te beginnen over een bijzonder mooie toon en zelfs in de lastigste passages vertoont hij geen tekenen van stress. Maar de ware deugd van deze vertolkingen is dat deze laten horen dat het om meer gaat dan technische hoogstandjes. Gringolts, die speelt op een Gagliano uit 1770 en zijn Finse begeleiders (zes violen, twee altviolen, een cello en een contrabas plus klavecimbel en luit) onderstrepen gedurig de muzikale substantie van deze concerten op een heel treffende manier.

Gringolts verdient aparte lof voor de manier waarop hij de lastige Capriccio’s brille en charme meegeeft en ze hun verdiende gewicht verleent.   Zo verricht een violist die niet in de barokwereld is gespecialiseerd, maar normaal uitblinkt in romantische muziek, een bijzondere taak en prestatie. Hopelijk neemt hij ook de rest van op. 3 op. Het Finse orkest speelt op darmsnaren.