Ligeti: Aventures, nouvelles aventures; Artikulation; Musica ricercata nr. 1-11 (nr. 1-8., bew); Solocellosonate; The big turtle fanfare from the South China sea; Ballade and dance naar Roemeense volksliedjes; Oud Hongaarse ballroom dansen. Sarah Leonhard (s), Linda Hirst (s), Omar Ebrahim (b) met het ASKO/Schönberg Ensemble o.l.v. Reinbert de Leeuw c.q. Max Bonnay (acc), David Geringas (vc), Peter Masseurs (tromp). Teldec 8573-88262-2 (67’02”). 1958/2003

 

György Ligeti was een Hongaarse componist die weigerde om volgens de gangbar regels te schrijven en zijn muziek heeft veel meer inhoud dan wat Stanley Kubrick er in zijn film A space Odyssee van maakte. Van zijn vroegste werken die hij thuis schreef voordat hij tijdens de Hongaarse Hongaarse Opstand in 1956 naar het Westen vluchtte en zijn laatste, vlak voor zijn dood in Wenen in 2006 geschreven compositie zien we een creatieve tocht die heel wat inventieve, bijzondere en rijke muziek opleverde. 

Van de na-oorlogse generatie componisten die aan het front werkte na 1960 behoorde hij tot de meest uitgevoerde componisten. Het waarom blijkt wanneer we naar het ‘Kyrie’ uit zijn Requiem luisteren: een van de duisterste visioenen van een muzikaal schrikbeeld. Of naar de schittering en complexiteit van zijn eerste Etude voor piano, of - weer heel anders - naar het Hoorntrio waarin we door een vervormende spiegel naar Brahms en Schumann kijken.

Daarom leek het nog wel eens nuttig om deze vijfde en laatste cd van Teldecs Ligeti Project tevoorschijn te halen omdat deze een aantal vroege werken van hem bevat waarin zijn ontwikkeling zich al duidelijk aftekent. In Aventures, nouvelles aventures voor 3 zangers en zeven instrumenten experimenteert hij met waartoe de menselijke stem in stat is. In Artikulation wordt dit experiment voortgezet door stem en elektronica te combineren, maar dat maakte al gauw een gedateerde indruk. Muscia reservata is oorspronkelijk voor piano, maar de selectie die de Parijse accordeonvirtuoos Max Bonnay daarvan maakte, klinkt even overtuigend.

The big turtle fanfare is een 37 seconden durende trompetsolo als enig overblijfsel van muziek di Ligeti schreef voor een Chinees marionettentheater. Ook de Solocellosonate is erg kort (8 minuten), maar zit vol inventieve vondsten en sfeerwisselingen. Het stuk is een ware ontdekking.

In de Oud Hongaarse ballroom dansen keren we terug naar de volksmuziek van Bartók. Ze zijn geschreven voor schoolorkest, ontstonden tijdens Ligeti’s  studietijd en keren later terug in het Roemeense Concert dat in Aflevering 2 voorkomt.

Voor deze Nederlandse uitvoeringen kunnen we zonder uitzondering slechts groot respect hebben.