Ligeti: 1948-2001, A Ligeti odyssey. ‘Invention’ voor piano; ‘Bagatellen’ voor fluit, hobo, klarinet, fagot en hoorn nr. 1-6,’Volumina’ voor orgel, ‘Lux aeterna’; Stukken voor fluit,hobo, klarinet, fagot en hoorn nr. 1-10, Altvioolsolosonate, ‘Étude nr. 3 Touches bloquées’, 17 ‘A bout de souffle’, 18 ‘Canon’. Fredrik Ullén (p), Hans-Ola Ericsson (org), Nobuko Imai (va), Philharmonische Bläser Berlin, Schola Heidelberg. BIS CD 1503 (81’25”). 1991-2004

 

Deze chronologische verkenning van hert muzikaal universum van György Ligeti begint in 1948 met een korte piano étude die hij als 25-jarige muziekstudent in Boedapest schreef en eindigt met zijn laatste composities ook voor solopiano uit de tijd toen zijn grote reputatie als één van de grootste componisten uit de twintigste eeuw al lang was gevestigd.

Onderweg komen we een aantal composities tegen die de caleidoscopische kwaliteiten van de componist en zijn oeuvre aantonen – van zijn gevoel voor humor in de 6 Bagatellen tot de wereldvreemdheid van Lux aeterna (dat door Stanley Kubrick werd gebruikt in zijn film ‘2001, A space odyssey’) en de pure massaliteit van ‘Volumina’ voor orgel, waarin de organist zijn armen, ellenbogen en handpalmen gebruikt om een maximaal aantal toetsen tegelijk in te drukken.

De muziek en hun schepper worden uitgebreid beschreven in een es say van de musicoloog Arnold Whittall die een opmerking van Ligeti citeert als een verklaring van de haast verbijsterende hoeveelheid aan stemming en karakter in zijn oeuvre: ‘Alles wat direct en ondubbelzinnig is, is me vreemd’. Dat blijkt ook uit de andere werken op deze cd en sluit aan bij een andere opmerking van Ligeti: ‘Wat serieus is, is tevens komisch en het komische is, is angstaanjagend’.

Bij de uitvoering van dit boeiende, rijkgeschakeerde programma – de Bagatellen uit 1953 zijn voor blaaskwintet, Volumina uit 1962, Lux aeterna voor koor a cappella uit 1966, de tien stukken voor blaaskwintet uit 1968, de Solosonate voor altviool uit 1994, de drie Piano études uit 1985-2001 - is een groot aantal individueel of groepsgewijs optredende musici betrokken en gelukkig leveren ze allen prestaties naar behoren.