Lachenmann: Das Mädchen mit den Schwefelhölzern. Elizabeth Keusch (s), Sarah Leonard (s), Salome Kammer (spr) met het koor van de Staatsopera Stuttgart en het Stuttgarts staatsorkest o.l.v. Lothar Zagrosek. Kairos KAI 001228-2 (2 cd’s, 2u. 00’38”). 2001

Helmut Lachenmann (1935) is een belangrijke Duitse avant-garde componist die Darmstadt als muzikaal Mekka bezocht en bevriend raakte met Luigi Nono die hem leerde dat muziek een sociale functie moest hebben. Historiche bagage wilde hij achter zich laten. Daarmee maakte hij het de luisteraar niet makkelijk: gezongen teksten worden bij hem gereduceerd tot aparte lettergrepen, instrumenten produceren voor hen ongewone klanken. Zelfs de Japanse sho is van de partij. En dat alles volgens seriële technieken. Streng, maar ook heel fascinerend.

Het duurde tot 1990 voordat hij zijn eerste en voorlopig enige theaterstuk dat hij omschrijft als ‘muziek met beelden’ componeerde. Het gaat om Andersens tragische sprookje over het arme meisje dat lucifers moet verkopen en op Oudjaarsavond de dood door bevriezing vindt. 

De componist ziet daar vooral een blijk in van de onverschilligheid van de door consumentisme beheerste maatschappij die zich het lot van de armen en geweld niet aantrekt.  Maar daar blijft het niet bij. Er worden allerlei literaire, historische en muzikale toespelen aan toegevoegd. Het lot van Andersens meiske is gekoppeld aan dat van de Duitse Bader Meinhof terroriste Gudrun Ensslin die in de gevangenis zelfmoord pleegde. Ook citaten uit brieven van gevangenen zowel als een tekst van Leonardo da Vinci vonden een plek in deze compositie.

De zangers vertegenwoordigen anonieme personen.

Muziekkenners zullen ook citaten uit Stravinsky’s Sacre, Beethovens Coriolan, Mahlers Zesde, Bergs Wozzeck Schönbergs Variaties en Boulez Pli selon pli horen langskomen in de vierentwintig delen, alle met een eigen titel.

Het wordt de luisteraar niet makkelijk gemaakt, maar wie zich voor dit werk openstelt en het enige keren beluistert zal onvermoede subtiliteiten en lagen in het ongewone, maar best verfijnde werk ontdekken.

De enorm toegewijde verklanking door Lothar Zagrosek blijkt daarbij een grote hulp.