Murail: Le partage des eaux; Contes cruels; Sillages. BBC Symfonie orkest c.q. Radio filharmonisch orkest o.l.v. Pierre-André Valade. Aeon AECD 1222 (61’39”). 2002 en 2010
Samen met zijn medestanders Hugues Dufourt en Gérard Grisey past de in 1947 geboren Franse componist Tristan Murail het spectralisme in zijn muziek toe. Wat betekent dit? Onderzoek en een poging om nieuwe wegen te vinden leidden er bij het drietal enigszins vaag geformuleerd toe dat ze ‘de positie van het oor centraal willen stellen bij het schrijven van muziek die echt is geworteld in de natuur van het geluid’. Daarvoor verrichtten ze diepgaand onderzoek naar de fundamentele eigenschappen van het geluid (en de klank) door geluidsspectra te bestuderen en met name de harmonischen (boventonen), maar ook de microtonen daartussen.
Dat moet hun muziek ‘een diepgeworteld en vaak onverwacht expressief karakter geven, zelfs bij afwezigheid van melodie’. Dat voerde in het geval van Murail tot een zeer verfijnde, zelfs wel sensuele klanktaal waarin door zijn verdere fantasie ook intimiteit en passie een plaats krijgen.
Maar vergeet al deze theorie en ga de confrontatie aan met de drie werken op deze cd. Ze beleven hier hun cd première en telkens de een na de ander na ongeveer tien jaar. Dat Murail als leerling van Messiaen niet geheel van de invloed van zijn meester loskwam, wordt ook al gauw duidelijk. In Le partage des eaux (1996) blijkt dat vrij duidelijk uit de behandeling van de blazers. Eerder, in Sillages (1985), een werk dat werd geïnspireerd door Japanse rotstuinen, ligt dat nog wat ingewikkelder, hoewel de klank minstens zo treffend en lichtgevend is.
Contes cruels (2007) is het recentste werk. Daarin spelen twee elektrische gitaren, bespeeld door Wiek Hijmans en Seth Josel, een belangrijke rol. Ze zijn met een kwarttoon verschil gestemd en hun geluid wordt voortdurend elektronisch gemoduleerd wat heel bijzondere, dus fascinerende effecten te weeg brengt.
Opvallend is dat Le partage des eaux in Londen werd opgenomen en dat beide andere werken uit Hilversum komen, weliswaar met dezelfde dirigent. Of Murail vooral buiten Frankrijk voet aan de grond kreeg?
Hoe dat ook zij: alle waardering voor uitvoeringen en opname die samen voor een uur bijzondere belevenis zorgen.