Monteverdi: Madrigalen Libri I, II. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics 9477 (2 cd’s, 1u. 36’40”). 2015
Monteverdi: Madrigalen Libri III, IV. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics (2 cd’s, 1u. 52’01”). 2015
Monteverdi: Madrigalen Libri V, VI. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics 93799 (2 cd’s, 2u. 00’21”). 2014
Monteverdi: Madrigalen Libro VII. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics 94980 (2 cd’s, 2u. 06”57). 2015
Monteverdi: Madrigalen Libro VIII. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics 95152 (3 cd’s, 2u. 45’06”).
Monteverdi: Madrigalen Libro IX. Madrigali e canzonette. Le nuove musiche o.l.v. Krijn Koersveld. Brilliant Classics (56’12”). 2016
Monteverdi’s verzameling Madrigalen, seculiere liederen voor een aantal verschillende stemmen, vormden als kunstvorm een hoogtepunt bij deze componist en geeft de veranderingen in de muzikale stijl gedurende zijn carrière volmaakt weer en weerspiegelt de overgang van de Renaissance naar de Barok. De teksten waren doorgaans van amoureuze aard en werden meestal ontleend aan de sonnetten van Petrarchus of imitaties daarvan.
Monteverdi had al twee Libri gepubliceerd tegen de tijd dat hij in 1592 naar Mantua ging. Die waren nog in de standaard vijfstemmige polyfone mode en vertonen veel charme en een verbeeldingsvolle omgang met de teksten. Onder de invloed van De Wert werden zijn madrigalen in Mantua gedurfder, vooral door het gebruik van dissonanten en een tendens tot een meer declamatorische expressie. Dat gaf de conservatieve muziektheoreticus Artusi aanleiding om een aanval op hem te doen.
Monteverdi’s verdediging, die later werd aangevuld door zijn broer Giulio Cesare, werd gepubliceerd als voorwoord bij Libro V uit 1605. Daarin maakt hij onderscheid tussen de oude stijl (de prima prattica) en zijn nieuwe stijl (de seconda prattica) waarin de de tekst de muziek ‘stuurt’.
Vanaf dat Libro V gaat Monteverdi steeds radicaler te werk, instrumenten worden toegevoegd, de harmonieën worden expressiever en de zangers worden in contrasterende groepen verdeeld. In Libro VIII met de ondertitel ‘Madrigalen van de oorlog en de liefde’ uit hij in het voorwoord zijn esthetische agenda. Terugblikkend op klassieke ideeën, argumenteerde hij, zou muziek in staat moeten zijn om in de luisteraar de contrasterende gemoedstoestanden van kalmte, liefde en strijd te wekken. Dat wordt ideaal tot uiting gebracht in een van Petrarchus’ mooiste teksten, ‘Hor ch’el ciel a la terra’ waarin de wisselende stemmingen vorm krijgen door tempoveranderingen en klankverschuivingen. Het werd een van Monteverdi’s meest serene en treffendste madrigalen.
Zo maakte Monteverdi’s aanvankelijke stijl met vaak geaccentueerde, luchtige, vijfstemmige composities uiteindelijk plaats voor een meer expressieve vorm met gewaagde dissonanten en scherpe melodische modulaties.
Geleidelijk maakte de noodzaak om de tekst helderder te krijgen de textuur eenvoudiger, de twee hoogste stemmen werden prominenter en de onderste fungeerden als stevige basis voor de harmonie. Door deze verschuiving kwamen er madrigalen met minder stemmen, vaak ondersteund door een instrumentale bas die de overgang van Renaissance naar Brok nader cementeerde.
In totaal werden negen verzamelingen van Monteverdi’s madrigalen gepubliceerd. De eerste bundel verscheen in 1587, de negende postuum in 1651.
La Venexiana van Claudio Cavina maakte als een der besten een volledige opname van de madrigalen op Glossa (GCD 92010, 920015, 920922, 920927) net als Paul Agnew met Les Arts florrisants (Harmonia Mundi HMP 390806, Arts florissants AF 003 van Libro VI en VIII is een fijne opname van Concerto Italiano onder Rinaldo Alessandrini (Naïve OP 30423, Opus 111 OP 30-187) en eentje van Tragicomedia onder John Stubbs (Teldec 4509-91971-2).
Daar komt sinds 2015 het Nederlandse gespecialiseerde ensemble Le nuove musiche van klavierspeler Krijn Koesveld bij. De basis werd gelegd met het project Monteverdi XL dat de lofwaardige bedoeling had om de complete madrigalen vast te leggen. Intussen is dat project een eind gevorderd, terecht want in 2017 werd 15 mei herdacht dat de componist 450 jaar eerder in Cremona werd geboren.
Le nuove musiche interpreteert dit alles op een wat geserreerde, maar heel verzorgde en uitgebalanceerde manier. Dat gebeurt ook met het juiste gevoel, soms met passie en enig theatraal geval opbloeiend, maar steeds zorgdragend voor natuurlijk en ongeforceerd klinkende harmonieën. Ook de verrijkende begeleidingen maken een weldadige indruk. Reden genoeg om deze volledige set een voorkeursbehandeling te geven. Een feest om naar te luisteren, deze fijn klinkende schijfjes.