Mozart: Symfonieën nr. 40 in g KV. 550 en 41 in C KV. 551 Jupiter. Symfonie orkest van de Beierse omroep o.l.v. Herbert Blomstedt. BR Klassik 900164 (72’39”). 2013, 2017
Er zijn maar weinig andere opvallende beginmaten dan die waarmee Mozarts Symfonie nr. 40 in de voor hem dramatische toonaard g-klein begint. Zijn leefomstandigheden werden in 1788 steeds benarder, zijn financiële omstandigheden verslechterden, zijn populariteit bij het Weense publiek was tanende en zijn huwelijk met Constanze was stormachtig.
Het is verleidelijk om die zwarte gedachten terug te zien in deze turbulente Symfonie nr. 40. Maar directe uitingen van persoonlijke gevoelens zijn schaars in de klassieke symfoniek.
Tegenover de opvatting van Donald Tovey ‘dat er opgewekte, opera-buffa achtige elementen in de partituur schuilen, stelde Charles Rosen de opvatting dat het werk ‘vol ultieme uitingen van lijden en angst zit’.
Net als Karl Böhm is de 90-jarige Zweed Herbert Blomstedt een door de wol geverfde ervaringsdeskundige, al is hij geen echte Mozartspecialist.
Hij kiest voor het molto allegro een tempo dat noch te vlot, noch te traag is en bepaalt meteen het juiste karakter. Hij laat het Münchense orkest zinderen van ingehouden kracht. Het andante laat prachtig spel van de strijkers horen en is smetteloos gefraseerd; het menuet krijgt iets stormachtigs, maar heeft ook een dansachtige gratie.
Zelf gaf Mozart nooit de bijnaam Jupiter aan zijn laatste symfonie. Waarschijnlijk werd die later bedacht door uitgever Johann Baptist Cramer.
Maar de titel past goed bij het olympische karakter van dit werk.
Ook de sfeer daarvan weet Blomstedt goed en genuanceerd te treffen. De verklanking klinkt opwekkend en redelijk monumentaal met in de finale mooie blijken van opwinding.
Van dit tweetal werken samen is al een heel stel opnam men voorhanden, de beste herinneringen bewaar ik aan Gardiner (Philips 426.315-2), Mackerras (Linn CKD 308), Harnoncourt (Warner 0927-49622-2) en Böhm (DG 439.472-2). Maar vanaf nu past ook Blomstedt in dit gezelschap.