Marais: Premier livre de pièces de viole. François Joubert-Caillet (vdg) met L’Achéron. Ricercar RIC 379 (4 cd’s, 4u., 16”12”). 2015
Marais: Deuxième livre de pièces de viole. François Joubert-Caillet (vdg) met L’Achéron. Ricercar RIC 408. (5 cd’s, 6u. 00’46”). 2018
Marin Marais werd in 1656 in Parijs geboren als zoon van een schoenmaker en werd daarna een van de belangrijkste musici aan het hof van Lodewijk XIV. Hij leerde compositie bij Lully, de centrale musicus aan het hof, en was en zeer gewaarde componist van opera’s, mrt als beroemdste Alcyone uit 1706 en kerkmuziek.
Maar hij wordt nu vooral herinnerd als componist en virtuoos bespeler van de viola da gamba. Als leerling overtrof hij al zijn docent, de gerenommeerde componist en uitvoerend musicus Sainte-Colombe. Maar helaas leidden de opkomst van een jongere gambavirtuoos, Antoine Forqueray, en de mislukking van zijn opera Semele tot Marais’ vroege terugtreding, zo’n twintig jaar voor zijn dood in 1728.
Net als zijn bijna-tijdgenoot François Couperin was Marais een voortreffelijke miniaturist; hij schreef bijna zeshonderd stukken voor de gamba, vaak met verleidelijke titels ‘Le labyrinthe’, ‘Tombeau de M. Meliton’ en ‘Allemande la bizarre’ en gebruikte de bekende danssoorten als courante, gavotte, sarabande, allemande en gigue. Ingeleid door préludes, die soms ook worden gevolgd door een fantasie, een rondeau of een chaconne. Daarbij wordt Marais’ uiterst expressieve stijl in toom gehouden door een sterk gevoel voor ritmiek, vaak gekruid met pikante harmonieën. Maar zijn muziek toont ook een zekere melancholie zoals die aan het eind van de zeventiende en het begin van de achttiende eeuw in de Franse kunst voorkwam.
In deze volumineuze ‘boeken’ (nr. 1 bevat 93 stukken en nr. 2 niet minder dan 142 stukken, naar toonsoort gerangschikt zodat de uitvoerenden er zelf naar keuze een Suite uit kunnen samenstellen) een hele catalogus van de condition humaine uit die tijd en eert hij Lully en Sainte Colombe. De algemene sfeer is er een van grandeur en het monumentale met soms verrassende harmonieën en voortdurende wisselende stemmingen, vaak met versieringen verrijkt.
Het begon bij gambist François Joubert-Caillet (vdg) en L’Achéron met een introductie van ‘favoriete stukken (Ricercar RIC 364) als smaakmaker voordat aan de enorme opgave werd begonnen om de complete 5 banden tussen 1686 en 1725 geschreven Pièces de viole op te nemen. Een enorme opgave voor François Joubert-Caillet en het Belgische ensemble L’Achéron met gamba, harp, theorbe, gitaar en klavecimbel. Het aantal uitvoerenden wordt in de intiemer stukken beperkt tot een begeleiding van alleen theorbe of gitaar.
Voortdurend worden in het spel mooi de sfeer en de emoties gepeild. Interessant is ook om te lezen wat Jérôme Lejeune en François Joubert-Caillet over deze muziek vertellen in het programmaboekje van deze zeer waardevolle uitgaven. Ze zijn meer bestemd voor praktiserende gambisten, uitleendiscotheken, muziekwetenschappers dan voor liefhebbers van Franse barokmuziek. Ik heb deze twee sets ook alleen maar even geleend, maar beleefde er heel mooie uren mee.