Moniuszko: Paria. Katarzyna Holysz (s., Neala), Leszek Skrla (b., Djares), Tomasz Kuk (t,. Idamor), Janusz Lewandowski (bs., Akebar), Andrzej Lampert (t., Ratef) met het Kasteel Operakoor en -orkest o.l.v. Warcislaw Kunc. Dux DUX 686/7 (2 cd’s, 2u. 01’ 51”). 2008
Moniuszko: Paria (Italiaanse versie). Katarzyna Holysz (s., Neala), Robert Jezierski (bs., Akebar), Yuri Gorodetski (t., Idamor). Szymon Komasa (b., Djares) en Tomasz Warmijak (t., Ratef) met het Warschau filharmonisch koor en het Poznan filharmonisch orkest o.l.v. Lukasz Borowicz. Dux DUX 1622/3 (2 cd ’s, 2u., 05’48”). 2019
Buiten zijn vaderland is de Poolse componist Stanislav Moniuszko (1819 - 1872) slechts bekend met twee van zijn ruim twintig opera’s: Halka (Satanowski, CPO 999.032-2) en Het betoverde herenhuis uit 1865 (Dux DUX 1500/1).
Moniuszko wordt beschouwd als de belangrijkste negentiende eeuwse Poolse componist naast Chopin ren grondlegger van de Poolse opera. Hij schreef zijn opera in drie aktes Paria op een libretto van Jan Checinski die dat al voor twee van zijn eerdere opera’s had gedaan naar een toneelstuk van de Franse schrijver Casimir Delavigne als zijn laatste opera in 1869.
Men kan zich afvragen waarom de componist dit Hindoe thema koos; men zou enige verwantschap verwachten met Bizets Parelvissers en Delibes’ Lakmé, maar de muziek van Paria is even Hindoe’s als die van Verdi Egyptisch is voor Aida.
De handeling gaat over de liefde tussen Neala en Idamor. Zij in priesteres en de dochter van Akebar, de hogepriester en het hoofd van de Brahmaanse kaste. Hij is tevens de strijder die onlangs zijn land tegen vijanden beschermde. Uiteindelijk staat Akebar het huwelijk toe, maar het dan volgende feest wordt verstoord door de paria Dzares. Deze wil volgens de wet ter dood worden gebracht, maar dan beseft Idamor dat hij diens vader is. Idamor heeft Neala al toegegeven dat hij als paria werd geboren. Tenslotte offert hij zich in plaats van Dzares op. Het geheel wringt nogal. De muziek die Moniuszko hiervoor schreef staat duidelijk in de romantische Duitse traditie.
Er bestaan twee goede opnamen van de opera, de ene van de Poolse versie en de tweede van de beter voor export geschikte Italiaanse, beide met de aantrekkelijke Katarzyna Holysz in de hoofdrol. Haar toon bezit hooguit soms even wat te veel aan staalglans. De andere solisten kunnen er heel goed mee door en beide dirigenten doen er alles aan om de handeling levendig en oprecht te houden.