Mozart: Pianosonates nr. 1-18; Fantasie in d KV. 397. Maria João Pires. Denon DC 8071/5, Brilliant Classics 92733/1-5 (5 cd’s. 5u. 21’27”). 1974
Mozart: Pianosonates nr. 1-18; Fantasieën in d KV. 397, in c KV. 475. Maria João Pires. DG 477.5200 (6 cd’s, 6u., 36’55”). 1990
Gelukkig is de 77-jarige Portugese pianiste Maria João Pires voldoende hersteld van een ernstige val tijdens een rondwandeling door Riga waar ze optrad tijdens het Jurmala Festival in Riga dat ze zondag 28 november 2021 haar recital in Amsterdam kan geven.
In een interview met de NRC zei ze o.a. daaraan voorafgaand: “De piano is een monster’, maar ook over Mozart: ‘Als kind speelde ik de sonates. Daarna een tijd niet, omdat tijdens mijn studie in Duitsland Beethoven gold als de enige meester. Tot ik een keer werd uitgenodigd voor een Mozart-concert, en herontdekte hoe fijn ik het vond die muziek te spelen, magisch gewoonweg. Toen heb ik snel alle Pianosonates van Mozart opgenomen. Daarna raakte ik de liefde weer kwijt. En nu vind ik Mozart opnieuw heerlijk. Waar we het eerder over hadden: ik vind nieuwe wegen. Dat vervult me’.
Ze werd in Lissabon geboren 23 juli 1944 en gaaf haar eerste recital toen ze vijf was, speelde Mozart Pianoconcerten op haar zevende. Ze studeerde eerst in haar geboortestad, daarna in München bij Rosl Schmid en daarna in Hannover bij Karl Engel. In 1970 kwam de internationale doorbraak na het winnen van een Beethovenconcours in Brussel ter gelegenheid van diens tweehonderdste verjaardag.
Via cd maakte ik voor het eerst kennis met haar na verschijning van de Denon (Nippon Columbia) opname met de volledige Pianosonates van Mozart in 1974. De Japanse audio apparatuur firma Denon was de eerste die digitale muziekopnamen maakte. Luisterend naar die oudere opnamen uit de tijd voordat deze website ontstond, komen voor de omschrijving van Pires’ spel slechts lovende adjectieven in de geest: ‘puur, heel persoonlijk, briljant, fijnzinnig, zonder opsmuk’.
Tijdens een haar masterclasses merkte ze op dat ‘de partituur niet de muziek is’, waarmee ze waarschijnlijk bedoelde dat wanneer zulks wel het geval was, deze het beste door een computer zou kunnen worden uitgevoerd. Pires behoort tot de piano élite wier techniek niets te wensen overlaat en haar keuze van tempi, frasering en dynamiek lijken te worden bepaald door een onfeilbaar instinct. Ze speelt niet alleen met haar handen (en voeten), maar ook met haar hart en haar ziel. Dat is wat haar zo bijzonder maakt. Zelfs onder kille studio omstandigheden.
In de zestien jaar die tussen deze beide opnamen liggen, onderging de digitale techniek de nodige verbeteringen, dus is de DG opname beter van klank; ook speelt Pires wat minder naïef, hoewel die onschuld ook iets aantrekkelijks heeft. De Brilliant heruitgave heeft misschien nog iets meer wezenlijks van de pianiste.
Andere opnamen die men beslist van haar moet beluisteren zijn de Pianoconcerten nr. 2 en 3 van Beethoven (Onyx 4125), de Nocturnes van Chopin (DG 447.096-2) en de Pianosonates D. 845 en 960 van Schubert (DG 477.8107).