Mendelssohn: Vioolconcert in e op. 64; Pianotrio nr. 1 in d op. 49; Vioolsonate in F. Anne Sophie Mutter (v), Lynn Harrell (vc), André Previn (p), het Gewandhausorkest Leipzig o.l.v. Kurt Masur. DG 477.8001 (cd + dvd, 77’42”, 101’01”). 2008
Een opvallende uitgave. Voor het eerst is hier hetzelfde gevarieerde Mendelsohnprogramma compleet zowel op cd als op dvd gebundeld. Of zo’n poging zinvol is en succesvol kan zijn? Mijn cd handelaar bezweert me dat de dvd verkoop dead meat is en wie zo handig was zijn muziekinstallatie op de dvd speler/tv aan te sluiten en de luidsprekers ter weerszijden van de tv heeft staan, heeft aan de dvd genoeg. Maar goed, tegen civiele meerprijs krijgt men de beschikking over beide formaten.
Opvallend is het geheel ook door de Mendelssohnopvatting van de violiste. De afgelopen jaren trof Mutter al vaker door haar nogal eigenzinnig aparte aanpak van bekend materiaal. Soms wierp dat daar een interessant nieuw licht op, soms wekte het vooral irritatie.
Ook hier krijgen we te maken met een mengeling van bewondering en ergernis. Bewondering voor de violiste die in een ‘live’ opname zo helder, met lichte toon, goed intonerend en voor een schier perfecte afwerking zorgend het overbekende concert uitvoert. Ergernis over de haast krankzinnig en volkomen nodeloos grote tempotegenstellingen binnen de delen, vooral in de snelle die nu eens gejaagd dan weer nadrukkelijk uitgesponnen klinken. Slechts op de expressiefste, lyrische momenten ontspant ze even, maar dan haast teveel. In de verte doet het aan Heifetz denken, die echter voor een strakker resultaat zorgde. Als riskant trapezewerk heel knap, maar Mendelssohn is er niet mee gediend.
Hoeveel mooier en evenwichtiger is haar eerste Berlijnse opname met Karajan, helemaal uit 1982 (DG 400.031-2, 445.515-2), hoewel die versie ook niet meer tot de voorkeuren behoort. De nieuwe opname met het verrassend alert reagerende orkest dat mooi sluitend completeert – knappe prestatie op zich – staat onder leiding van de oude Gewandhausdirigent Masur en werd in maart 2008 gemaakt.
Grappig te bedenken dat Janine Jansen nog geen half jaar later haar ‘live’ opname daar ook maakte, nu met de nieuwe chef: Chailly (Decca 465.769-2). Een letterlijke en figuurlijke verademing na Mutter. Denk voor het vioolconcert verder aan Mullova (Philips), Chung (Decca 460.976-2) en de jonge Chang (EMI).
De uitvoering van het in wezen dramatische pianotrio is echt heel teleurstellend. Vooral omdat Previn de belangrijke pianopartij maar zo wat voor zich heen tinkelend, vlak, ongenuanceerd afwikkelt. Harrell is de bescheidenheid ten top; het lijkt wel of hij deemoedig bezig is met een basso continuo partij. Bevlogener, evenwichtiger klinken het Beaux Arts trio (Warner 2564-61492-2) en het Florestan trio (Hyperion CDA 67485). De opname van het concert slaagde mooi.
Optimaal klinkt de opname uit de Brahmssaal van de Weense Musikverein ook niet. Blijft de Tweede vioolsonate uit 1838, waarvan weinig opnamen bestaan waardoor deze redelijke vertolking in een behoefte voorziet, al hebben ook hier Mintz en Ostrovsky (Decca 474.690-2) een evenwichtiger musiceervreugde te bieden.
Wanneer we hetzelfde programma in beeld zien, is er wat toegevoegde waarde, maar ook meteen een verklaring voor het teleurstellende resultaat. Het interessantst is het concert met veel close-ups van de linkerhand van de violiste. Triest daarentegen is de aanblik van de echt oud geworden Masur die met trillende handen aan Parkinson blijkt te lijden.
De kamermuziekwerken die uit de ook niet erg inspirerende (lege) Brahmssaal van de Weense Musikverein komen, laten niet alleen horen, maar ook zien hoe Previn op haast autistische wijze de pianopartijen kleinschalig afwikkelt. Het geheel is een boeiende teleurstelling.
De laatste achttien minuten van de dvd zijn gewijd aan de best interessante documentaire ‘Encounters with Mendelssohn’. Hoe vaak men echt van deze opnamen kan genieten, is de vraag. Daarmee is ook de meerwaarde van de dvd dubieus geworden. Kortom: een moeilijk geval.