Mozart: Serenade nr. 10 in Bes KV 361 Gran partita. Nederlands blazers ensemble. NBE Live NBECD 017 (45’31”).
Wat een feest om in september aanwezig te zijn bij het optreden van het NBE in de Amsterdamse Waalse kerk toen dit werk werd uitgevoerd en meteen door Leo de Klerk van de Bloomline studio, Jorn Mineur (voortreffelijke ex-studenten van de Haagse opleiding Muziekregistratie waaraan ik was verbonden) en Eelco Grimm ‘live’ werd geregistreerd. Dat karakter van een zaal(kerk)uitvoering blijkt pas duidelijk aan het slot bij het applaus; de aanwezigheid van publiek is namelijk geen moment hoorbaar. Dat ‘live’ optreden blijkt eerder hooguit uit een paar snel vergeten minieme instrumentale slippertjes.
‘Zoek de verschillen!’ zou een opdracht kunnen zijn aan fanaten die in detail willen weten hoe deze nieuwe opname van het NBE met een welkom vrouwelijk aandeel van 5 op 13 zich verhoudt tot de oude uit 1968 (Philips 462.529-2). Maar die details daargelaten blijkt bij wat oppervlakkiger beschouwing in het algemeen dat de nieuwe vertolking veel assertiever, kordater en sneller is en – niet zo moeilijk – ook directer, dynamischer en transparanter klinkt. Hoewel tempoverschillen maar een deel van het hele verhaal zijn, blijken ze wel erg indicatief. Daarom voor de statistiek hier een vergelijking van wat willekeurige timings:
NBE 1 NBE 2 Brüggen Hogwood Marriner Tsjechen Meyer Philips NBEL Philips Oiseau L. Philips Pony C. EMII 9’45” 7’26” 10’16” 8’43” 8’51” 9’51” 9’01”II 9’17” 8’39” 9’17” 8’06” 8’36” 7’03” 8’52”III 5’41” 5’39” 5’44” 5’20” 5’40” 5’23” 5’22”IV 5’23” 4’25” 4’53” 4’39” 5’02” 4’36” 4’35”V 5’49” 5’32” 7’06” 6’38” 7’28” 7’19” 6’36”VI 9’45” 9’17” 9’34” 9’43” 9’47” 9’51” 9’19”VII 3’20” 4’31” 3’32” 3’18” 3’20” 3’31” 3’14”Totaal 49’00” 45’31” 50’33” 46’30” 48’59” 48’02” 47’10”
Waarbij het bij de ‘Tsjechen’ gaat om een mooi rustieke, hier nooit verkrijgbare Pony Canyon opname uit 1993 van het Tsjechisch filharmonisch kamerorkest. Datzelfde nogal rustieke treffen we ook bij Brüggen aan: men nam en had vroeger de tijd bij een Serenade.
Het NBE was en is nog steeds een indrukwekkend goed ensemble, intussen mede dankzij de Nieuwjaarsconcerten in heel wat exotische en folkloristische watertjes gewassen. Indrukwekkend vooral door zowel de fraaie klankmenging als door de individuele solobijdragen. Neem bijvoorbeeld alleen al de korte hobosoli van Bart Schneemann (die ook een voortreffelijke begeleidende tekst bijdroeg) in deel VI na 6’54” en 7’50”. Juist als ex-hoboïst momenten om te koesteren!
Ook aan ruimte in het ensemble voor persoonlijke flexibiliteit en voor leuke versierinkjes ontbreekt het niet. Of men verder bij herhaald gebruik helemaal gelukkig zal zijn met de kordate no-nonsense aanpak is een vraag die individueel door de luisteraar zal moeten worden beantwoord. Het hemelse Adagio slaagde in elk geval prachtig en in het variatiedeel met onder andere de fraai murmelende klarinetten in de vijfde variatie is ook heel bijzonder net zoals eigenlijk steeds de belangrijkste melodielijnen door wie ook gespeeld goed uitkomen
Overigens is die naam ‘Serenade voor 13 blazers’ alleen letterlijk van toepassing op het ensemble van Sabine Meyer die een contrafagot gebruikt in plaats van een contrabas die het werk natuurlijk in feite maakt tot een ‘Serenade voor 12 blazers (paren hobo’s, klarinetten, bassethoorns, fagotten, vier hoorns) en contrabas’. De speculatieve vraag is natuurlijk: zou Mozart een contrafagot in plaats van een gestreken contrabas hebben gebruikt voor het hechte basfundament wanneer hij er eentje ter beschikking had gehad (de contrafagot verscheen pas zo’n twintig jaar na zijn dood ten tonele)?
De nieuwe NBE versie behoort van nu af aan tot mijn favorieten, maar is zeker niet dè absolute favoriet. De rustieke versie van de Tsjechen, de fraai gearticuleerde ad rem realisatie van Sabine Meyer en de ‘oude instrumenten’ interpretaties van Ensemble Zafiro, Hogwood en Brüggen zijn me daarvoor te dierbaar. Vive les différences!