Nielsen: Symfonieën nr. 4 op.29 FS. 75 Het onuitroeibare en 6 FS 116 Sinfonia semplice. Göteborg symfonie orkest o.l.v. Neeme Järvi. BIS CD 600 (67’04”). 1992

De vierde symfonie is net als zijn voorgangers optimistisch van aard. Maar het gaat hier om een heel andere aard van optimisme. Symfonie nr. 3, de Sinfonia espansiva, was een extravert werk, met zoals de schrijver Max Brod tegen Nielsen zei: “… een lied van een gelukkige, arbeidzame en toch arcadische en onschuldige toekomst voor de mensheid’

Zo’n onschuldige toekomst was duidelijk onmogelijk toen Nielsen na het uitbreken van W.O. I aan Het onuitroeibare begon. Toch geloofde hij nog in een toekomt voor de mensheid, één die alleen bereikbaar was door de ontembare overlevingsdrang van de menselijke geest, maar die slechts te verwezenlijken valt via strijd. 

Die strijd bereikt hier een hoogtepunt in de finale wanneer een tweede paukenist inzet nadat hij vijfentwintig minuten is stilgeweest. ‘Ik heb een idee voor een duel tussen twee pauken en dat heeft met de oorlog te maken’, zei Nielsen. Geen wonder dat dit het opmerkelijkste deel is uit deze symfonie. Na een vrij aarzelende ontvangst werd deze symfonie in Denemarken ontvangen als ‘een meesterwerk dat tot in de hemel reikt’. Het was ook het werk dan Nielsen zelf in 1923 in Londen dirigeerde. ‘Een zeer persoonlijk werk… strenge, zelfs meedogenloze muziek die de gevoeligen niet zal aanspreken’, volgens een van de critici.

In zijn eerste opname van deze symfonie kiest Järvi voor vlotte tempi en stevige contrasten. De hele uitvoering bezit een terechte haast roekeloze gedrevenheid. De paukenstrijd is dankzij de uitstekende opnametechniek in al zijn uitbundigheid duidelijk hoorbaar.

Bij de gedomesticeerde Symfonie nr. 6 de espansiva, kunnen we daarna weer tot rust komen.