CD Recensies

NONO: FABBICA ILLUMINATA, LA; RICORDA COSA TI HANNO FATTO IN AUSCHWITZ

Nono: La fabbrica illuminata voor stem en tape (1964); Ha venido uit ‘Canciones para Silvia (1960); Ricorda cosa ti hanno fatto in Auschwitz (1964). Resp. Carla Henius (s) met het Koor van de Italiaanse omroep Milaan o.l.v. Giulio Brtola, Barbara Miller (s) met de Schola cantorum Stuttgart o.l.v. Clytus Gottwald en Stefania Woytowicz (s). Wergo WER 6038-2 (34’21”). 1966/8  

 

In 1964 schreef Nono La fabbrica illuminata voor stem en viersporen bandweergave vsan fabrieksgeluiden en gesprekfragmenten in combinatie met koorgedeelten en elektronische klanken die allerlei manipulaties ondergaan. Carla Henius zingt een commentaar op de door het op de band vastgelegde geluid en uit een protest tegen sociale ongelijkheid en onrechtvaardigheid, ook als kritiek op kapitalistische uitbuiting. Het werk begin het stevige vocale koorclusters en gefragmenteerde politiek gerichte koorzang. 

In Ha venido worden dezelfde technieken toegepast; de door de sopraan ’live’ voorgedragen tekst wordt ook weer gepuncteerd en gefragmentariseerd tot een diep rollend geluid met windvlagen die een leeg landschap suggereren waarin auto’s langs razen.

Geheimzinniger en ontroerender is Ricorda cosa ti hanno fatto in Auschwitz (Herinner je wat ze je aandeden in Auschwitz). Vreemd gemodificeerde kinderstemmen als in een nachtmerrie worden gevolgd door een vervormd en dus onherkenbaar nationaal volkslied. Er klinken oorlogszuchtige trompetten, klanken van kogels op metaal en loeiend blaffende creaturen. Maar ook vreemde echo’s uit een duistere, vochtige cel, kreunende stemmen en krassende machinerieën, unisono zuchten van een mensenmassa. Dat alles klinkt heel verontrustend als effectieve klankillustratie van extreme onmenselijkheid.

Minstens zo belangrijk: alle drie de werken krijgen een superieure uitvoering.