Nono: Lontananza nostalgica utopica futura, La. Marco Fusi (v) en Pierluigi Billone (elektr). Kairos KAI 15086 (61’12”). 2020
Luigi Nono (1924 - 1990) behoorde als Marxist tot de uitgesproken politiek geëngageerde componisten die nog net voordat de communistische regimes in Oost-Europa instortten zijn door Gidon Kremer bestelde en aan Salvatore Sciarrino opgedragen La Lontananza nostalgica utopica futura voor soloviool en 8-sporen band schreef als een eerbetoon aan de naoorlogse avant-garde die ook in crisis verkeerde. Sciarrino vertaalde dit als ‘het in het heden weerspiegelde verleden zorgt voor een creatief utopia en de wens naar wat bekend is wordt een vehikel voor wat mogelijk wordt door de afstand te overbruggen.’
De eerste uitvoering had geen gelukkige start. De eerste uitvoering zou in september 1988 plaatsvinden. Zeven maanden eerder hadden Nono en Kremer de tape opnamen gemaakt, maar de vioolpartij bezorgde hem meer problemen. Twee dagen voor de geplande première had Kremer zijn partij nog niet; te elfder ure produceerde Nono iets, maar na de eerste uitvoering trok hij het werk terug om het grondig te herzien. In januari 1989 verscheen de definitieve versie die door Kremer in 1990 werd opgenomen (DG 435.870-2 en474.326-2).
Later volgden opnamen van Melise Mellinger en Salvatore Sciarrino (Kairos KAI 001210-2), Irvine Arditti (Montaigne MO 782133) en Titziana Pintus (Sub Rosa ST 309). en nu dus ook van de Italiaanse violist Marco Fusi. Aan de vertolking van dit werk komt nogal wat van pas. De solist krijgt te maken met zes partijen. Hun volgorde ligt vast, mar ze zijn verspreid over zes lessenaars die verspreid in de ruimte zijn opgesteld. Gedurende de uitvoering loopt de solist(e) van de ene naar de andere, overeenkomstig de ondertitel van het werk: madrigaal voor veel ‘reizigers’ met Gidon Kremer. Om de onvoorspelbaarheid te vergroten zijn een paar lege lessenaars opgesteld. Daarom zou een dvd opname welkom zijn.
De (tegenwoordig digitale) tape verdeelt het geluid over acht luidsprekers waartussen een geluidstechnicus schakelt. Behalve om het solospel gaat het om geluiden van een strijkinstrument dat wordt gestemd, studio geluiden, het hoorbaar schuiven met meubilair, gepraat tussen de sessies.
Wat de mooiste opname is, valt niet makkelijk op te maken. Kremer blijft een unicum, maar Fusi verdient ook bewondering en veel waardering.