Nono: Intolleranza 1960. Wolfgang Neumann (t., de emigrant), Maria Kowollik(ms., een vrouw), Judy Berry (zijn gezellin), Ina Schlingensiepen (sopraansolo), Armin Kolarczyk (Algerijn) e.a. met het koor van het Bremer theater en het Bremens filharmonisch orkest o.l.v. Gabriel Feltz. Dreyer Gaido CD 21030 (64’18”). 2001

 

Nono: Intolleranza 1960. David Rampy (t., vluchteling), Ursula Loszut (s., zijn gezellin), Wolfgang Probst (b, een gefolterde), Jerrold van der Schaaf (t, Algerijn), Kathryn Harries (s, een vrouw) met het Ensemble van de Staatsopera Stuttgart o.l.v. Bernhard Kontarsky. Teldec 97304 (64’23”). 1995

 

Intolleranza 1960, de ‘azione scenica’ die geen opera mocht worden genoemd van Luigi Nono (1924 - 1990) is een kreet voor menselijke waardigheid die niets aan actualiteit heeft verloren. Een kreet voor waardigheid in een wereld van onderdrukking, racisme en intolerantie jegens migranten. Men kan er zelfs de ecologische ramp en de pandemie van nu bij betrekken. De weduwe van Nono, Nuria Schönberg, bevestigde dat nog tijdens het Salzburg Festival 2021 waar het werk werd opnieuw werd opgevoerd.

Het werk kan worden beschouwd als de culminatie van de vroege stijl en esthetiek van Nono. De handeling gaat over de verplichtingen van de emigrant onder verschillende omstandigheden in de kapitalistische maatschappij met exploitatie van de werkende arbeidersklasse, straatdemonstraties, politieke dwang, arrestaties, marteling, vlucht en overgave.

Daarvoor worden op het toneel toverlantaarn technieken van Meyerhold en Mayakowsky uit de jaren twintig vorige eeuw gebruikt. Het libretto van Angelo Ripellino bestaat uit politieke slogans, gedichten en citaten van Henri Aleg, Berthold Brecht, Paul Élouard, Julius Fučík, Angelo Maria Ripellino en Jean-Paul Sartre. Samen met Mono’s felle, met agressie geladen muziek is zo een anti-kapitalistische fulminatie ontstaan.

Centraal in de handeling staat de emigrant, een gevluchte mijnwerker die verschillende manieren van intolerantie heeft meegemaakt en langzaam menselijke condities ondergaat. Typisch een rol voor een heldentenor.

Beide opnamen doen het werk goed recht. De rollen zijn goed bezet, het koor zingt de gekartelde melodieën vol zelfvertrouwen en accuratesse en beide dirigenten tonen hun grote engagement. Dat ook nog vier gendarmes een rol hebben, merken we haast terloops.