Nono: Prometeo. Petra Hoffmann, Monika Bair-Ivenz, Susanne Otto, Noa Frenkel e.a., Solistenkoor Freiburg en Ensemble Recherche o.l.v. Peter Hirsch en Kwamé Ryan. Col Legno WWE 25ACD 20605 (2 cd’s, 2u. 14’24”). 2003
Nono: Prometeo. Ingrid Ade-Jesemann, Helena Rasker. Susanne Otto, Peter Hall e.a., Solistenkoor Freiburg en Ensemble Modern o.l.v. Ingo Metzmacher en Peter Rundel. EMI 555.209-2 (2 cd’s, 2u. 13’26”). 1993
Reden is er genoeg om Luigi Nono’s tweeëneenhalf uur durende opera Prometeo uit 1984/5 zijn opus magnum te noemen. Als ‘tragedia dell’ascolto’ (tragedie om naar te luisteren) gaat het naar de vorm gerekend om een reeks van negen cantates. Omdat de muziek is getoonzet voor twee sopranen, twee alten, een tenor, koor solo strijkers en –blazers, glazen, vier orkestgroepen en elektronica (met microfoons, luidsprekers, mengpanelen) is het complex genoeg om twee dirigenten en enige geluidstechnici actief te houden om een goede rondom klankruimte te scheppen. Later speelde de Freiburgse elektronische studio daar een belangrijke rol bij, vandaar ook het koor uit die plaats.
Het libretto van Massimo Cacciari maakt gebruik van diverse vertellingen van de Prometheus mythe plus materiaal van Aeschilus, Goethe, Hölderlin, Nietzsche, Walter Benjamin en Rainer Maria Rilke. De eigen klanken van de vocalisten en instrumentalisten worden deels elektronisch gemanipuleerd en zijn vaak letterlijk niet te volgen.
Het wachten is eigenlijk op een dvd opname van de première in de San Lorenzo kerk in Venetië, 25 september 1984 die door Claudio Abbado werd geleid; beelden circuleren op internet. Daar is te zien hoe door de aangepaste wanden de suggestie van het interieur van een oude houten boot wordt gewekt. De musici waren op drie galerijen rondom het publiek opgesteld.
Uiteindelijk gaat het om een portret van de zwervende, dwalende Prometheus die te maken krijgt met allerlei confrontaties.
Een 26-kanalige surround sound aanpak moest de oplossing bieden en dat is zeker in het geval van de Col Legno opname redelijk gelukt. Van de luisteraar wordt veel concentratie en ontvankelijkheid verwacht want de muziek verloopt traag, er zijn veel stiltes en langgerekte tonen zonder dat van handeling, van actie sprake is.
De nieuwere Col Legno opname verdient alleen al de voorkeur omdat die is voorzien van een ‘tekst-partituur’ die de luisteraar aanzienlijk helpt.
Op een dvd met de titel ‘Musical variations on a myth’ (ArtHaus 101.717) is een fragment uit het werk te zien, muzikaal geleid door Claudio Abbado, de cd vorm ook weer met Ingrid Ade-Jesemann, Monika Bair-Ivenz, Susanne Otto, Peter Hall en Ulrieke Krumbiegel verscheen als Sony SK 53978.