Oestvolskaya: Preludes nr. 1-12; Pianosonates nr. 1-6. Natalia Andreeva. Divine Art DDA 25139 (2 cd’s, 1u. 30’39”). 2012

Oestvolskaya: Pianosonates nr. 1-6. Antonii Baryshevskyi. AVI 8553357 (76’06). 2016

Zou men kunnen spreken van een zekere mate van verwantschap tussen Galina Oestvolskaya (1919-2006) en de Itaiaanse avant-gardist Giacinto Scelsi (1905-1988) die zwoer dat iedereen die hem fotografeerde niet levens zijn pand zou verlaten?

Beiden waren solitaire kunstenaars die teruggetrokken leefden (Oestvolskaya in St. Petersburg) die eigen, bijzondere wegen bewandelden. 

In jaar jeugd had Oestvolskaya even les van Shostakovitch die haar internationale roem voorspelde en haar zeer respecteerde. Het schijnt dat zij een huwelijksaanzoek van hem afwees. Geen wonder dat ze door het Sovjet regime werd afgewezen en als beperkt en obstinaat werd beschouwd.

Haar uitzonderlijke, weerbarstige muziek is geen lichte kost want haar muziektaal is niet zo eenvoudig te volgen. Maar ze leverde wel een belangrijke bijdrage aan de Russische muziek.

Opvallend in deze werken is het ontbreken van maatstrepen, veelvuldige accenten, aanduidingen als 1/4 en 1/8 zijn schaars, er is uiteraard sprake van clusters en een vaak extreme dynamiek (van ppppp tot fffff).

Van de zes tussen 1947 en 1988 geschreven pianosonates bestond al een behoorlijk aantal opnamen. Een der beste was van Sabine Liebner (Neos 10994/5) uit 2008. Ze vormen geen cyclus en de onderlinge verschillen zijn heel groot, met name die tussen nr. 4 en de korte nr. 6 waarin de grenzen van wat nog pianomuziek mag heten worden opgezocht. 

Maar niet al haar pianowerken klinken heftig, streng en schurend, veel heeft ook iets aarzelends. 

De eveneens in St. Peterburg geboren, thans in Autralië wonende veelzijdige Natalia Andreev geeft zeer geïnformeerde, bekwame en doortimmerde vertolkingen van de sonatereeks, aangevuld met de twaalf Préludes. Ook voor Antonii Baryshevskyi geldt dit; hij beperkt zich tot de sonates met het voordeel dat hij aan één cd genoeg heeft. Soms overtuigt de een mogelijk wat meer, dan weer de ander. Aan het eind zijn de verschillen kleiner dan de overeenkomsten. Beide pianisten hebben een goede greep op de grauwheid, het abstracte en het soms barbaarse van deze muziek.

Andere opnamen van de sonates met Frank Denyer (Conifer 75605-51262-2), Markus Hinterhäuser (Col Legno WWE 20019), Marianne Schroeder (ART 6170) en Ivan Sokolov (Triton 17014) zijn onbekend.

Misschien is het goed om ook eens naar haar vijf symfonieën te luisteren. Van nr. 2 voor spreker en orkest ‘Ware en eeuwige vreugde’, 3 idem ‘Jezus Messias, red ons!’, 4 voor alt, trompet en tamtam ‘Gebed’ en 5 voor spreekstem, blazers, viool en slagwerk bestaat een goede opname van Oleg Malov (Megadisc MDC 7854 uit 1994/9.