Puumala: Chainsprings; Pianoconcert Seeds of time. Roland Pöntinen met het Tampere filharmonisch orkest o.l.v. Hannu Lintu. Alba ABCD 319 (64’31”). 2010

Puumala: Anna Liisa. Helena Juntunen (s), Jorma Hynninen (b), Tanja Kauppinen (s), Ville Rusanen (b), Sanna Kurki-Suonio ( ), Juha Hostikka (t), Anu Hostikka (s), Jouni Kokora (bs) met het Helsinki kamerkoor en Tapiola Sinfonietta o.l.v. Jan Söderblom. Ondine ODE 1254-2 (2 cd’s, 2u. 19’06”). 2015

Van de Finse componist Veli-Matti Puumala (1965) verschenen al vele kortere composities als Apostrophe, Hailin’ dreams, Se sillan…, een strijkkwartet en Tutta vita verdeeld over verzamelplaten, maar wie echt met hem wil kennismaken, vormen de hier opgevoerde werken een goed uitgangspunt.

De titel Chainsprings wijst op een reeks orkest- en kamermuziekwerken met Chains als hoofdtitel. Het ligt nogal voor de hand om dan aan Lutoslawski’s drie Chains te denken. Zo blijkt het ook te zijn, want het gaat om een soort eerbetoon aan de Poolse componist. 

Het werk klinkt vrij fragmentarisch en is vrij complex in zijn ontwikkeling van dertien, in vier kaders verdeelde vorm die op hun beurt zijn opgedeeld in terugkerende episodes. Maar van grote inventiviteit getuigt deze kleurige klankcaleidoscoop zeker dankzij een knappe orkestratie.

Ook in het  voor Pöntinen geschreven driedelige pianoconcert vallen weer vooral die mooie, grote structuren op. Het zou met verschillende momrenten van de dag te maken hebben. Overdag komt aan bod in ‘Turba’ (menigte) en ‘Premura’ (haast), de nacht in ‘Tra le braccia della notte’ (in de armen van de nacht). Dat alles is vrij breed uitgesponnen.

Over de gedecideerde en toegewijde vertolkingen niets dan goeds, waarschijnlijk beantwoorden ze aan het ideaalbeeld van de componist.

De opera Anna Liisa is gebaseerd op een populair naturalistisch Fins toneelstuk van de feministische activiste Minna Canth uit 1895 en  gaat over het tragische lot van de protagoniste die is gevangen tussen haar eigen morele geweten en de normen van de algemene gemeenschap. Het is een dramatisch verhaal over een rijke boerendochter die een affaire met de knecht Mikko heeft en die het kind dat uit die relatie werd geboren doodt (met herinneringen aan Janáčeks  Jenufa en Strindbergs Freule Julie). Ze krijgt te maken met Mikko’s moeder Husso (die volksliedjes bijdraagt) en wil tenslotte trouwen  met Johannes, totdat ze berouw toont in naar de gevangenis gaat. 

De componist werkte van 1997 tot 2008 aan deze opera. Hier laat de componist een ander, twaalftoons, geluid horen, wat menigeen zal afschrikken. Het werk zit knap in elkaar en heeft een kleurige orkestratie. Bij de zangers munt vooral Helena Juntunen in de titelrol uit. Ook Jorma Hynninen als de gecompromitteerde vader maakt indruk, maar eigenlijk geen der andere solisten laat steken vallen.

De Finse taal zal een handicap buiten eigen land zijn, maar het programmaboekje biedt uitkomst.