Penderecki: Symfonie nr. 8 Liederen uit het verleden; Dies irae; Uit de Psalmen Davids. Michaela Kaune (s), Agnieszka Rehlis (ms), Wojtek Drabowiz (b) c.q. Anna Lubanska (ms), Ryszard Minkiewicz (t) en Jaroslàw Brek (bs) met het Warschau nationaal filharmonisch orkest en -koor o.l.v. Antoni Wit. Naxos 8.570450 (72’45”).
Nono: La fabbrica illuminata; Ha venido ‘Canciones para Silvia’; Ricorda cosa ti hanno fatto in Auschwitz. Resp. Carla Henius (s) met het koor van de Italiaanse omroep Milaan o.l.v. Giulio Beryola, Barbara Miller (s) met de Schola Cantorum Stuttgart o.l.v. Clytus Hottwald en Stefania Woytowicz (s) met het Kinderkoor van het Piccolo theater Milaan. Wergo WER 6038-2 (34’21”). 1966/8
Eind januari 2020 nu overal, vaak indrukwekkende herdenkingen van de bevrijding van het menselijk vernietigingskamp Auschwitz plaatsvinden, komen twee composities die op die schandvlek uit de Duitse geschiedenis betrekking hebben ook even onder de aandacht.
Het oratorium Dies irae werd door Penderecki in 1967 geschreven voor de onthulling van het monument ter herdenking voor de slachtoffers van de Holocaust in kamp Auschwitz-Birkenau.
Uit de psalmen Davids was in 1958 een der orkestwerken waarmee Penderecki zijn entrée maakte in de nieuwe muziek. Ik herinner me nog de felle discussies over de erg modernistische Treurmuziek voor de slachtoffers van Hiroshima uit 1961 die ik daarover met Willem Strietman voerde tijdens de korte periode dat ik werkzaam was op de discotheek van de NRU. Hij vond het maar niks, en ik was erdoor ontroerd, net als later door het 25 minuten durende Dies Irae in een eerder post-romantische sfeer.
Symfonie nr. 8 uit 2005 is een toonzetting van twaalf negentiende en begin twintigste eeuwse Duitse gedichten van Joseph von Eichendorff en Hermann Hesse waarin de ‘Werdegang’ van de mensheid wordt beschreven en kan tot op zekere hoogte worden vergeleken met Mahlers Lied von der Erde en Shostakovitch’ Symfonie nr. 14. Het is een prachtige, maar ook hartverscheurende compositie met een verrassend slot.
Het stuiptrekkende Uit de psalmen Davids was in 1958 een der orkestwerken waarmee Penderecki zijn entrée maakte in de nieuwe muziek. De door Antoni Wit geleide uitvoeringen hebben groot formaat en de solisten ontplooien zich heel goed. Wojtek Drabowicz kwam helaas kort nadat deze opname was gemaakt om bij een autoongeluk.
Luigi Nono schreef zijn elf minuten durende Ricorda cosa ti hanno fatto in Auschwitz (Herinner wat je werd aangedaan in Auschwitz) als semi elektronisch werk voor stemmen en bandopname in 1965. De stemmen stromen als spoken in en uit de elektronisch gegenereerde klanken. Deze uitvoering met de bekende Poolse sopraan Stefania Woytowicz komt ook voor op een uitgebreider Nono cd (Ricordi Oggi 57001) uit 2007 met de volledige weken voor tape.