Prokofiev: Strijkkwartetten nr. 1 in b op. 50 en 2 in F op. 92; Sonate voor twee violen in C op. 56. Pavel Haas kwartet. Supraphon SU 3957-2 (60’42”). 2009
In de vigerende kwartetseries die we in de concertzalen te horen krijgen, komen we Prokofievs tweetal maar zelden tegen, zulks in tegenstelling tot zijn kwintet. Die twee kwartetten vertonen interessante blijken van ’s componisten schizofrenie. Het eerste was besteld tijdens een bezoek aan de V.S. in 1929/30 en kreeg zijn eerste uitvoering in de Library of Congress in Washington in 1931. In die tijd had de componist zich verdiept in de kwartetten van Beethoven, dus het hoeft niet te verrassen dat het eerste deel klassiek van opzet is, hoewel dat karakter wordt opgefrist met pittige dansante ritmen die een reeks goede melodieën extra inkleuren. Dat energieke deel wordt gevolgd door een andante met een bedrieglijke rust, waarna een krachtig scherzo volgt dat overgaat in een gedeelte waarin de uitvoerenden de slof van hun strijkstok moeten gebruiken, een techniek die flinke druk op de snaren zet. De finale is weer een langzaam deel met een heel expressief, lyrisch karakter; het eindigt met een treurige herhaling van het beginthema.
Het tweede kwartet ‘op Kabardische thema’s’ ontstond zo’n tien jaar later, is opgedragen ‘aan het volk’ en vormt een typisch product van zijn communistische omgeving en van een componist die hoorbaar onder druk staat, Weg zijn de blijken van humor en esprit. De wens om veelsoortige gevoelens zo karig mogelijk weer te geven blijkt nog wel uit de sonate voor een uitgekleed strijkkwartet uit 1932.
Het jonge Tsjechische Pavel Haas kwartet heeft zich in korte tijd ontwikkeld niet alleen tot een der interessantse, maar ook een der beste ensembles in hun soort. Na eerdere heel mooie opnamen van de kwartetten van Janacek zorgt het hier voor kraakheldere, frisse en bovenal heel geëngageerde uitvoeringen. Het Emerson kwartet (DG 431.772-2) klinkt wat sterieler, maar is verder ook geweldig in hetzelfde programma; het Aurora kwartet (Naxos 8.553136) biedt een goedkopere oplossing die weliswaar niet eenzelfde hoog interpretatief niveau heeft.