CD Recensies

PENDERECKI: KLAAGZANG VOOR DE SLACHTOFFERS VAN HIROSHIMA; ANAKLASIS; FONOGRAMMI E.A.

Penderecki: Klaagzang voor de slachtoffers van Hiroshima; Canticum canticorum Salomonis; Capriccio voor viool en orkest; De naturis sonoris 1, 2; Anaklasis; Fonogrammi; Het ontwaken van Jacob; Emanacje; Partita voor klavecimbel en orkest; Celloconcert; Symfonie nr. 1. Felicja Blumental (kl), Wanda Wilkomirska (v), Siegfried Palm (vc), Krakau filharmonisch koor, Pools Nationaal omroeporkest c.q. Londens symfonie orkest o.l.v. Krzystof Penderecki. EMI 574.302-2 (2cd’s, 2u. 28’03”). 1972-1975 

Gedeelten hieruit: EMI 565.077-2 (75’20”). 

 

In een tijd toen de avant-garde een getto vormde binnen het getto van de eigentijdse muziek, populariseerde Penderecki de uitingen van Stockhausen en Xenakis door ze nog pittiger expressief te maken. Werken als de destijds letterlijk en figuurlijk geruchtmakende Klaagzang voor de slachtoffers van Hiroshima waarin toonclusters de grenzen tussen geluid en toonhoogte doen verdwijnen, waren even het laatste woord in de structurele muziek.

Met haast ziekmakende glissandi, doordringende hoge noten, grafstem pizzicati en klopeffecten is het een verpletterende muzikale verbeelding van de effecten van nucleaire vernietiging.

Anaklasis (1960) is niet minder indringend; hier vindt een dialoog plaats tussen 42 strijkers en een legertje slagwerk. Ook de overige werken uit die periode bezitten een onderling verband dat de emotie als bindende factor heeft. Onduidelijk blijft hoe ver Penderecki in die richting had kunnen doorgaan. Maar achterhaald is deze muziek geenszins; de kortere latere werken verbleken zelfs enigszins in hun omgeving.

Het enige wat op de EMI verzameling kan worden aangemerkt, is dat een deel van de opnamen nogal matig, te compact klinkt. De Klaagzang voor 52 strijkers blijft het slechts tien minuten durende hoogtepunt.