Rachmaninov: De klokken op.35; Symfonische dansen op. 45 nr. 1-3. Tatiana Pavlovskaya (s), Oleg Dolgov (t), Alexey Markov (b) met koor en orkest van de Beierse omroep o.l.v. Mariss Jansons. BR Klassik 900154 (74’19”). 2016. 2017

Inde Russische muziek bestaat niets dat vergelijkbaar is met De klokken van Rachmaninov uit 1913. Dat is best merkwaardig, aangezien het thema een krachtige nationale symboliek heeft.Eeuwenlang was de klok een symbool voor de Russische ziel. Weliswaar vinden we daar iets van terug in het slot van zowel Tchaikovsy’s Ouverture 1812 als in het laatste deel van Moesorgsky’s Schilderijententoonstelling, maar Rachmaninov stelt de klok centraal in zijn vierdelige koorsymfonie, ook wel cantate genaamd.

Daarin wordt achtereenvolgens de blik gericht op arresleeklokjes, zacht kleppende huwelijksklokken, het angstaanjagend gebeier van de noodklok en tenslotte de rouw uitstralende doodsklok.

De muziek heeft voortdurend een geweldig karakter en slingert heen en weer tussen extase en verschrikking, melancholie en sereniteit. De orkestratie is groots en de sopraansolo in het hart van het tweede deel behoort tot het verrukkelijkste wat Rachmaninov schreef.

Van dit werk bestaan al heel mooie opnamen van Ashkenazy (Decca 414.455-2), Pletnev (DG 477.9505, 4 cd’s) en Rattle (Warner 984.519-2).

Maar ook Mariss Jansons zorgt met een trio Russische solisten voor een machtige, imposante verklanking In ‘De zilveren sleebellen’ horen we zowel iets van de knerpende winterkou als van blije verwachting. De vitale zang van Oleg Dolgov heeft impact.

‘De hartelijke huwelijksklokken krijgen een roerende teerheid van sopraan Tatiana Pavlovskaya die de muziek heel direct benadert en over een heel mooie, heldere toon beschikt.

De met presto aangeduide ‘Luide noodklokken’ ademen een gevoel van onrust, zorg en dreiging die aan het sinistere grenst voordat het slot wat positiever klinkt. Hier levert het koor een goede bijdrage. 

Tot slot is Alexey Markov een stevige bariton in de finale met de titel ‘De trieste ijzeren klokken’. We horen hier ook een prachtige althobo.

Hier en in de Symfonische dansen (die vooral door Ashkenazy ooit met het Concertgebouworkest zo mooi zijn vastgelegd (Decca 410.124-2) maakt Jansons een gedreven indruk en weet hij contemplatieve schoonheid goed in evenwicht te brengen met felle reacties. Dat mag vaak worden gehoord. Het is misschien nuttig om nog even te vermelden dat Tatiana Pavlovskaya ook meewerkte aan de dvd opname van De klokken die Vladimir Jurowski in 2013 in Moskou maakte (Bel Air BAC 107).