Rochberg: Symfonie nr. 5; Black sounds; Transcendental variations nr. 1-7. SWR Omroeporkest Saarbrücken o.l.v. Christopher Lyndon-Gee. Naxos 8.559115 (61’03”). 2000

De serie American Classics van Naxos heeft ons al enige decennia in staat gesteld om kennis te maken met Amerikaanse muziek die we anders nooit zo gauw zouden hebben gehord.

Neem deze uitgave met orkestwerken van George Rochberg (1918 - 2005). Hij werd in New Jersey geboren, leerde pianospelen en ontwikkelde zijn muzikale talenten door tijdens zijn studie in jazzbands te spelen. Tijdens het vervullen van militaire dienst raakte hij ernstig gewond, wat invloed moet hebben gehad op zijn wijze van componeren. Black sounds is daar een voorbeeld van.

Na W.O. II ging hij in Philadelphia aan het Curtis instituut studeren en begon hij te componeren, aanvankelijk als serialist, maar later gelukkig terugkerend tot de tonaliteit.  Hij kwam ook in contact met Varèse.

De symfonie nr. 5 (1985) blijkt een prachtig, gepassioneerd en goed beargumenteerd werk te zijn dat meteen assertief begint en die tendens zeven ononderbroken delen lang doorzet, maar geleidelijk aan lyriek wint en zelfs dromerig eindigt met een fraaie cellosolo waarna het werk mooi wordt afgesloten. Wie naar connecties zoekt, komt vanzelf by de symfonische traditie van Mahler en Shostakovitch terecht. Slechtere aren denkbaar. 

De oorsprong van Black Sounds (1965) ligt in een eerder orkestwerk, Apocalyptica voor een groot blaasensemble met piano en slagwerk en ingeleid door een citaat over de storm uit Shakespeare’s King Lear. Pittige    muziek over menselijk geweld, maar ook nu weer met een mild einde vervuld van quasi angstroepen. Het werk is geschreven als een eerbetoon aan Varèse en lijkt in de verte ook wel iets op diens Ionisation.

Feitelijk kan men het beste eerst luisteren naar de Transcendental variations voor strijkorkest (1965), Rochbergs eerste tonale orkestwerk Het thema waarop zeven variaties volgen is uit Strijkkwartet nr. 3 (1972).

Het is bewonderenswaardig hoe het Duitse orkest uit Saarbrücken zoveel motivatie en affiniteit toont met dit drietal meesterlijk uitgevoerde werken.