Rachmaninov: Études tableaux op. 33 nr. 1-9; Études tableaux op. 39 nr. 1-9; Prélude op.32/5. Marietta Petkova. Doron   (63’19”). 2005

Rachmaninov: Études tableaux op. 33 nr. 1-9; Études tableaux op. 39 nr. 1-9 Howard Shelly. Hyperion CDA 66091 (58’43”). 1987

Rachmaninov: Études tableaux op. 33 nr. 1-9; Études tableaux op. 39 nr. 1-9. Rustem Hayroudinov. Chandos CHAN 10391 (62’12”). 2005

Rachmaninov was een even complexe en tegenstrijdige romanticus als Chopin voor hem. “Mijn visie is een product van mijn temperament en dus schrijf ik Russische muziek. Ik heb er nooit naar gestreefd om Russische muziek te schrijven, noch wat voor soort andere muziek dan ook.”

Hij was even terughoudend om de titel van de Études tableaux toe te lichten. Ze suggereren beelden, schilderijen in klank, mogelijk net als Moesorgsky’s Schilderijententoonstelling. We weten dat het om beelden gaat, maar Rachmaninov gaf als enige commentaar: “Ik geloof er niet in wanneer een kunstenaar teveel over zijn beelden zegt. Laat iedereen maar voor zichzelf schilderen wat ze het meest voorstellen.”

Net als bij Chopin’s Ballades, Études en Préludes gaan de Études tableaux uit van een motief of een technische uitdaging als uitgangspunt en weven daar een poëtisch geheel omheen. Bijtend, gespannen, visionair in hun eindeloze chromatiek, lumineus eenvoudig of spectraal ontroerend: hoe dan ook worden ze gekenmerkt door een nieuw soort bondigheid en een nieuw, virtuoos niveau van de pianistiek.

De eerste reeks werd meteen na de 32 Préludes op. 32 geschreven: splinters van het creatieve hakblok waarop de componist net de Symfonie nr. 2 en Dodeneiland tot stand had gebracht.

De verzameling uit op. 39 was de laatste compositie die Rachmaninov in Rusland schreef: zijn verbeeldingskracht overtrof bij verre het keurslijf van het bekrompen idioom dat anderen hem wilden opdringen.

In afwezigheid van de klassieke opnamen van Richter en Horowitz uit de jaren zestig, verdient het hier opgevoerde drietal een warme aanbeveling. Ze voeren deze best complexe en lastige en overwegend melancholieke stukken onderzoekend en gedistingeerd uit. Als geheimtip geldt de voortreffelijke Bulgaarse, al jaren in Nederland wonende pianiste Marietta Petkova die de dramatische intensiteit van stuk na stuk op quasi nonchalante wijze, maar boeiende en indringende manier weet te realiseren.