Ruders: Symfonie Himmelhoch – zum Tode betrübt; Gong; Tundra; Aldus zag de heilige Johannes. Deens nationaal omroeporkest o.l.v. Leif Segerstam. Chandos CHAN 9179 (74’44”). 1990/3  

Een opdracht voor de BBC Proms die in 1989 aan de Deense componist Poul Ruders (1949) werd verstrekt, resulteerde in een van diens beste werken, een symfonie op grond van het bekende citaat uit Goethe’s Egmont: ‘Himmelhoch jauchzend - zum Tode betrübt’. 

Het werk is enigszins extreem en vergt een flink bezet symfonie orkest met een grote slagwerk batterij en is episch, om niet te zeggen visionair van aard. Het vraagt ook grote virtuositeit van de orkestmusici, meteen al bij het archaïsche begin dat kosmische vreugde moet laten blijken en een citaat uit Bachs Weihnachts Oratorium bevat.

Later volgen rustiger, contemplatiever gedeelten waarin een gevoel van kwetsbaarheid heerst ondanks pogingen om naar de blije stemming van het begin terug te keren.

Rust heerst opnieuw of ook in het tweede deel dat heel apart is omdat slechts van twee akkoorden wordt gebruik gemaakt (net als bij een langzame, regelmatige ademhaling) om een sfeer te scheppen van stilgehouden tijd, tenslotte onderbroken door een hoge noten spelende soloviool die een zwakke menselijke aanwezigheid verraadt.

Een kort, razend scherzo gaat meteen over in de finale met de titel ‘maschera funerale’, een nachtmerrie visioen met lang aangehouden akkoorden en een onontkoombare polsslag die langzamerhand in het niets lijkt te verdwijnen op de fluisteringen van een eenzame viool na.

De opname die Segerstam van dit werk maakte, geeft een goed beeld van de sterke en zwakke kanten van deze symfonie. Maar zelfs het beste orkest kan waarschijnlijk niets maken van ‘Aldus zag St. Johannes’; wat overblijft is bombastisch melodrama.

Gong is een effectiever stuk, vol onverwachte briljante klanken, maar het mist een beetje samenhang. Maar ook hier maakt Segerstam het beste wat ervan te maken valt.