Beethoven: Symfonieën nr. 1-9. Annette Dasch (s), Eva Vogel (ms), Christian Elsner (t), Dimitry Ivaschenko (bs) met het Berlijns omroepkoor en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Simon Ralle. Berliner Philharmoniker BPHR 160091 (5 cd’s, 5u. 44’11” + 3 bonus blue ray dvd’s). 2015
Dat Simon Rattle voordat hij Berlijn als vaste chef verlaat daar nog een Beethovencyclus wilde doen, is enerzijds begrijpelijk, anderzijds lichtelijk overbodig omdat hij al zo’n cyclus met het Weens filharmonisch orkest opnam in 2002 (EMI 557.445-2, Warner 375812-2).
Een eenvoudige blik in een cd verzamelcatalogus leert onmiddellijk dat allerminst behoefte bestaat aan weer zo’n cyclus, zelfs niet wanneer deze van een der beste orkesten en een der gerenommeeerdste dirigenten is. Ondanks de erg luxueuze presentatie en de bonus.
Rattle’s Weense serie viel op de keeper beschouwd tegen en met de Berlijnse is het helaas niet anders. Rattle plaatst Beethoven te ver in de romantiek, meteen al in de eerste ligt de wereld van Haydn te ver achter hem. Storend zijn verderop te explosieve climaxen, te hoge tempi – scherzo en finale nr. 5, finale nr. 7 – die voor de esprit dodellijk zijn. De Eroica slaagde naar verhouding het beste, maar de Pastorale klinkt wat kunstmatig en nr. 9 is helaas de grootste teleurstelling: vrij krachteloos, erg routineus gedaan met matige solisten. Hier en daar klinkt de muziek ook wat gemaniereerd.
Over het geheel speelt het orkest heel mooi, maar de soli die de houtblazers inbrengen ontbreekt het af en toe aan de juiste samenhang.
De bonus dvd’s, alleen afspeelbaar op voor blue ray geschikte apparatuur, bevatten als inleiding een gesprek met de dirigent en verder de documentaire ‘Living with Beethoven, de negen symfonieën met de Berlijners en Rattle.
Alleen al van de Berlijners zijn vijf volledige opnamen beschikbaar: Furtwängler 1945/55 (EMI 763.606-2, 567.96-2), Cluytens 1958/60 (EMI 367.530-2, Warner 7243-83412-2), Karajan 1962 (DG 429.036-2), Karajan 1988 (DG 415.066-2), Abbado 2000 (DG 469.000-2).
Wie beslist een Berlijnse Beethovencyclus wil, is beter af met Abbado en Karajan (1962). Maar waarom niet Harnoncourt met het Europees kamerorkest (Teldec 2292-46452-2, Warner 2564-63779-2) of, authentieker, Brüggen (Glossa GCDSA 921116)?