Beethoven: Diabellivariaties op. 120. Muriel Chemin. Odradek ODRCD 349 (57’46”). 2016

Grappig genoeg deed Beethoven niet mee, maar de melodie van Diabelli inspireerde hem tot het componeren van een eigen verzameling variaties, door velen beschouwd als het beste ooit. Aanvankelijk waren dat er 23, maar in 1823 publiceerde hij er nog tien in wat zijn opus 120 werd.

De kracht van Beethovens variaties schuilt deels in de spanning tussen Diabelli’ clichématige thema en de fantasierijke aanpak van Beethoven. De afzonderlijke variaties worden gekenmerkt door toespelingen, verwijzingen, humor, parodie en transfiguratie. 

Hij creëert een meditatief rustpunt in variatie 20 en geeft blijk van een fantasierijke geest in variatie 22 met zijn geestige verwijzing naar ‘Notte e giorno faticar’ uit Mozarts Don Giovanni. Hij begint zelfs plagerig. Meteen in de eerste variatie wordt het walsende niemendalletje omgebogen tot een dikdoenerige mars. Maar ook de visionaire Beethoven ontbreekt niet, getuige nr. 14: grave e maestoso en dan is daar bijvoorbeeld nog een prachtig belcanto in de geest van Bellini in nr. 31, largo, molto espressivo.

De vertolking van Muriel Chemin valt op vanwege de focus, de bedachtzame aanpak en toch heel levendige uitvoering in vrij vlotte tempi. In nr. 20 last ze een meditatief rustpunt in en in nr. 22 toont ze zich gevoelig voor de geestige verwijzing naar Mozarts Don Giovanni. Het resultaat is veelomvattend en heel bevredigend als reeks mooi gerealiseerde transformaties.
Zie de Vergelijkende Discografie van februari 2017 voor de mooiste alternatieven van de fortepianisten Brautigam (BIS SACD 1943) en Staier (Harmonia Mundi HM 90.2091) en de pianisten Anderszewski (Virgin 545.468-2), Schiff (ECM 481.1446) en Kovacevich (Philips 475.6319). Zelf bewaar ik ook dierbare herinneringen aan de Amsterdamse zaaluitvoering van Richter (Philips 422.416-2) en verbaasd over de teleurstelling van Pollini (DG 459.645-2).