Bartók: Concert voor orkest BB. 123, Sz. 116 Muziek voor snaren, slagwerk en celesta BB. 114, Sz. 106. Boston symfonie orkest o.l.v. resp. Rafael Kubelik en Seiji Ozawa. Pentatone PTC 5186-247 (69’53”). 1973, 1976
Dit is een geluidstechnisch wat opgekalefaterd bestaand stel opnamen. Kubeliks uitvoering van het Concert voor orkest uit Boston was namelijk al verkrijgbaar op DG 437.247-2 en Ozawa nam de ‘Muziek’ in 1976 met het Boston symfonie orkest op (DG 437.993-2, 439.402-2). Echt potten kon laatstgenoemde niet breken in dat werk (Zie Vergelijkende Discografie).
Kubelik was altijd een groot Bartókvertolker. Hij was in 1951 een der eersten die op een 25cm HMV lp met het Chicago symfonie orkest voor een geweldige opname van de Muziek voor snaren zorgde en me grondig in dit werk liet verdiepen. Het Concert voor orkest nam hij in 1958 al op met het Royal philharmonic orkest (EMI 568.223-2).
Maar er is veel voor te zeggen om Kubelik als leidsman in Bartók te blijven volgen. In 1978 gaf hij met het Symfonie orkest van de Beierse omroep in München een concert met op het programma het Concert voor orkest zowel als de Muziek voor snaren, slagwerk en celesta (Orfeo C 551-011 B).
De hoekdelen van het Concert voor orkest geeft hij met veel vaart en verve, zorg voor details en nuances weer. De grillige abrupte wisselingen van tempo, ritme en sfeer zijn ook fraai gerealiseerd. De ‘intermezzi’ zijn vol humor, ironie en sarcasme (heel mooi pikt hij het Lustige Witwe citaat op) en de ‘elegie’ heeft iets veronrustends en raadselachtigs.
In De Muziek geeft het eerste deel blijk van isolatie en desoriëntatie, maar wordt op de spanning ver opgevoerd. Het ‘scherzo’ passeert in een flits met felle gesyncopeerde ritme. Het langzame deel maakt het meeste indruk met een mooi contrast tussen het zachte droomachtige met natuurgeluiden en het lichtelijk angstaanjagende nachtmerriemateriaal. Gelukkig zorgt de finale voor een vreugdig spiritueel besluit.
Dit gehoord hebbende maakt de Pentatone uitgave met heruitgaven haast tot iets overbodigs.