Berlioz: Symphonie fantastique op. 14 H. 48. Les siècles o.l.v. François-Xavier Roth. Actes Sud ASM 02 (62’33”). 2009
Berlioz: Symphonie fantastique op. 14 H. 48; Ouverture Les francs juges op. 3, H. 23. Les siècles o.l.v. François-Xavier Roth. Harmonia Mundi HMM 90.2644 (65’45”). 2019
Hoewel Beethoven in 1808 met zijn Pastorale symfonie (nr. 6) voor een voorloper had gezorgd, geldt Hector Berlioz met zijn Symphonie fantastique uit 1830 als de uitvinder van de programmamuziek. Zijn orkestrale muziekdrama met de titel Episode uit het leven van een kunstenaar heeft vijf delen die als korte aktes uit een opera kunnen worden verstaan. Hij gebruikt daarvoor instrumenten die tot dan toe waren voorbehouden aan het operaorkest, geeft elk deel een beschrijvende titel, publiceert een programmatekst waarin hij de inhoud van elk deel beschrijft en benut als verbindingsschakel een vast thema dat hij ‘idée fixe’ noemt. Het is het thema voor de Engelse actrice Harriet Smithson met wie hij vijf jaar later trouwt.
Vrijwel onopgemerkt heeft François-Xavier Roth in 2009 al een opname van dit werk gemaakt. Maar in de nieuwe studio opname heeft hij zijn opvatting verder verfijnd door een grondige bestudering van manuscripten en parturen die een aantal correcties van de componist zelf aan het licht brachten.
Zijn langjarige praktijk in de omgang met een ‘oude instrumenten’ orkest bracht in dit negentiende eeuwse werk iets bijzonders tot stand. Aardig detail: hij laste het geluid van de kerkklok uit Berlioz’ geboorteplaats La Côte-Saint-André in het ‘heksensabbat’ deel.
Een belangrijk aandeel van deze aanpak van Berlioz’ autobiografische fantasie ligt besloten in de bijzondere orkestrale timbres, vooral natuurlijk bij de hout- en koperblazers. Maar het gaat om meer: ook de frasen en de dynamische verhoudingen zijn met interessant resultaat onder de loep genomen.
Hoe bekend deze symfonie ook is en hoeveel mooie opnamen er ook van bestaan, deze uitgave is fantastisch in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Aardig is dat aanvullend de Ouverture Les francs juges van de nooit voltooide opera is opgenomen omdat de Symphonie fantastique motieven daaruit bevat.