Birtwistle: Gawain. Marie Angel (s., Morgan de Fay), Anne Howells (ms., Lady de Hautdesert), François le Roux (b., Gawain), John Tomlinson (bs., The green knight/Berilak de Hautdesert), Penelope Wamsley-Clark (s.,  Guinevere) e.a. met het Ensemble van Covent Garden o.l.v. Elgar Howarth. Collins 13872 (2 cd’s, 2u. 15’51”). 2013

De Engelse componist Harrison Birtwistle schreef zijn vierde opera Gawain in 1990 over de gelijknamige hoffelijke en meelevende ridder van de Ronde Tafel uit de Arthurlegende en protagonist in de ridderroman Sir Gawain and the Green Knight en gebruikte daarvoor een libretto van David Harsent.

Daarin wordt verteld hoe op nieuwjaarsdag een reusachtige, in het groen geklede ridder die door groene huiden haar heeft, bij een kasteel arriveert en de daar aanwezigen uitdaagt om om hem met zijn eigen bijl een slag toe te brengen. In ruil daarvoor vraagt hij het recht om naeen jaar en een dag terug te slaan. Daarna rijdt hij de poort uit.

De dag na Allerheiligen gaat Gawain op zoek naar de Groene Kapel die hij bij een kasteel aantreft en besluit om de feestdagen daar door te brengen. De kasteelheer vraagt hem on drie dagen te blijven om zijn vrouw op te beuren, mee te gaan jagen in het woud en een verbintenis met hem aan te gaan. In ruil zal Gawain aan de heer geven wat hij in het kasteel ontvangt.

De volgende avond krijgt hij van de kasteelheer de drie hindes die hij heeft verslonden aangeboden. In ruil geeft Gawain de kasteelheer een kus die hij van de kasteeldame heeft gekregen.

De volgende avond presenteert de heer hem een groot zwijn en ontvangt in ruil twee kussen. De derde morgen ontvangt Gawain van de dame drie kussen en een groene zijden gordel die hem onkwetsbaar maakt, maar die gift mag hij aan niemand vertellen. Die avond keert de burchtheer terug met een vos, waarvoor hij drie kussen krijgt.

Daarna gaat  Gawayn op zoek naar de Groe Ridder en biedt deze zijn nek aan. Tweemaal maakt deze aanstalten om te slaan, maar houdt zich op het laatst in. De derde keer schampt hij Gawains nek, maar verwondt hem slechts licht. Daarna onthult de ridder dat hij de burchtheer is en dat hij zijn dame naar Gawain toe stuurde om hem op de proef te stellen. Die proef van zijn begeerte heeft Gawain goed doorstaan, maar toch heeft hij wat gefaald door de gordel te behouden. Als straf daarvoor liep hij die lichte verwonding op.

Men moet ontvankelijk zijn voor dit soort complexe half heidens, half Middeleeuws Christelijk symbolisme over Gawains weerstand tegen verleiding serieus te nemen. Maar Birtwistle maakte er wel wat bijzonders van. Misschien dat daarom het orkest de zwaarste last torst in dit nogal epische Wagneriaanse werk dat afwisselend duister en afschrikwekkend of juist heel sensueel is.

John Tomlinson doorleeft als Green knight op imposante wijze diens overgang van zelfbewuste onschuld tot pijnlijke ervaring. Hij is de meest imponerende solist. Het duurt even voordat François le Roux zich heeft ingeleefd in de rol van Gawain, maar dan overtuigt hij geheel en wordt hij een waardige tegenstander. Lauren Aiken is een zeer in- en meelende Morgan le Fay, net als de treffende Jennifer Jonson als haar partner in verleiding. Jeffrey Lloyd-Roberts in een verveelde holle held als De Hautdesert (Arthur) terwijl Rachel Nichols juist iedere zin die ze als Guinevre uitspreekt betekenis geeft.