Balakirev: Fantasie naar Glinka’s ‘Een leven voor de tsaar’; ‘Au jardin’; ‘Toccata’ in cis; Pianosonate nr. 1 in bes op. 5; ‘De leeuwerik’; ‘Islamey’. Etsuko Hirosé. Mirare MIR 181 (61’05”). 2012
Onwetendheid kan heerlijk zijn totdat deze plaats maakt voor onzekerheid. Dat is het geval bij ‘de’ Pianosonate van Balakirev. Wie dacht dat hij er maar één schreef heeft het mis, zoals Wikipedia aantoont van Nicholas Walker die er drie speelt eentje zonder opusnummer, de ‘Grande Sonate’ op. 3 en de Sonate ‘nr. 1’ op 5, een onvoltooid werk uit 1855. Nr. 2 op. 102 zou uit 1905 zijn. Al deze sonates staan in bes-klein en het ligt voor de hand om aan te nemen dat op. 5 de basis was voor een paar bewerkingen. Dat blijkt echter niet letterlijk het geval, want er is alleen sprake van elkaar overlappend materiaal. Walker legt uit hoe dat zit en waarom op. 3 plotseling eindigt.
Nicholas Walker speelde op Grand Piano GP 636 nog twee Pianosonates in bes van Balakirev (1837 - 1910) met de opusnummers 3 (Grande sonate) en op. 5 (Sonate nr. 1). De Sonate op. 5 die door Etsuko Hirosé wordt gespeeld is een heel ambitieus, grootmoedig werk dat zich duidelijk onderscheidt van alle andere sonates uit die tijd. Het lijkt wel of de componist in dit direct aansprekende vierdelige werk met duidelijke Slavische trekken binnen 25 minuten de hele geschiedenis van Rusland wil samenvatten. Ik zou het werk graag eens in Nederland tijdens een recital willen horen en er daarna met de vertolker over willen discussiëren.
Bij gebrek aan die mogelijkheid ben ik dankbaar dat Hiroké Etsuko on de mogelijkheid biedt niet alleen die Sonate maar ook een stel andere Pianowerken van Balakirev te leren kennen, zoals de Fantasie naar Glinka’s opera uit 1855, De leeuwerik (‘Zhavoronok’ een transcriptie uit Een afscheid van St. Petersburg van Glinka), Au Jardin, een ‘étude-idylle’ in Des uit 1884, de Toccata in cis uit 1902 en uiteraard de bekende Oosterse fantasie Islamey op. 18 (1869/1902).
Hirosé wikkelt het hele programma erg goed af en heeft ook niet de minste moeite met het lastig geheten Islamey. De opname zou heel goed zijn geweest, al niet sprake sas van enig (elektronisch?) bijgeluid.