Bartók: Strijkkwartetten nr. 1-6. Jerusalem kwartet. Harmonia Mundi HMC 90.2235, HMM 90.2240 (2 cd’s, 2u. 35’58”). 2015/2019
Bartóks zes Strijkkwartetten worden tot de beste kamermuziek uit de eerste helft van de twintigste eeuw gerekend. Ieder kwartet weerspiegelt een andere fase in de gevarieerde carrière van de componist. In het Eerste uit 1909 neemt hij afscheid van de laatromantische stijl, de gecombineerde invloeden van Beethovens laatste periode en Debussy’s bevrijdende verbeeldingskracht en national identiteit.
Het tweede Strijkkwartet (1914 - 1917) onthult een groeiende intensiteit van zijn persoonlijke muziektaal, die deels ontstond door zijn ervaring met theaterwerken en zijn ontdekking van de Hongaarse volksmuziek.
Zowel het compacte Strijkkwartet nr. 3 (1927) als het vijfdelige Strijkkwartet nr. 4 (1928) hebben een strakke structuur, terwijl Bartók het klankpalet van de instrumenten uitbreidt met coloristische effecten als glissando, pizzicato en spel met de achterkant van de strijkstok en op de hals van de instrumenten.
Ten tijde van Strijkkwartet nr. 5 (1934) hield Bartók zich bezig met formele symmetrie. Het centrale scherzo bevat ongewone en fraaie Bulgaarse volksmuziekritmen. Strijkkwartet nr. 6 (1939) schreef hij vlak voor zijn vertrek uit Hongarije. Het is een treurig en bitter werk als voorvoelde reactie op de aandeaande catastrofe die Europa gauw zou treffen.
Van deze werken is een behoorlijk aantal opnamen verschenen. Tot de mooiste behoren die van het Hongaars kwartet (DG 457.740-2), het Fine Arts kwartet (Music and Arts 1176), het Alban Berg kwartet (EMI 747.208-2) en het Takács kwartet (Decca 455.297-2).
In deze nieuwe opname weet het Jerusalem kwartet heel goed de lyrische eigenschappen als de meer agressieve en dynamische te combineren met spel dat ook een prachtig ritmisch profiel heeft en van een groot muzikaal inzicht en een vrijwel feilloos technisch meesterschap blijk geeft. Kortom: een der allerbeste prestaties. Een bijkomend voordeel is dat ze daarvoor geen drie, maar twee cd’s nodig hebben met de nrs. 1, 3 en 5 op de ene en nrs. 2, 4 en 6 op de tweede.