Beethoven: Pianosonates deel 1. Nr. 16 in G op. 31/1, 17 in d Storm op. 31/2 en 18 in Es op. 31/3. Paul Lewis. Harmonia Mundi HMC 901902 (73’55”). 2005
Pianosonates, deel 2. Nr. 8 in c op. 13 Pathétique, 9 in E op. 14/1, 10 in G op. 14/2, 11 in Bes op. 22, 21 in C op. 53 Waldstein, 24 in Fis op. 78, 25 in G op. 79, 27 in e op. 90, 28 in A op. 101 en 29 in Bes op. 106 Hammerklavier. Paul Lewis. Harmonia Mundi HMC 90.1903.05 (3 cd’s, 3 uur ’27”). 2005/6
Pianosonates deel 3. Nr. 1 in f op.2/1, 2 in A op. 2/2, 3 in C op. 2/3, 4 in Es op. 7, 12 in As op. 26, 13 in Es op. 27/1, 14 in cis op. 27/2 Mondschein, 22 in F op. 54 Appassionata. Paul Lewis. Harmonia Mundi HMC 90.1906/8 (3 cd’s, 3 uur 09’). 2007
Pianosonates deel 4. Nr. 5 in c op. 10/1, 6 in F op. 10/2, 7 in D op. 10/3,15 in D Pastorale, 19 in g op. 49/1, 20 in G op. 49/2, 26 in Es op. 81a Les adieux, 30 in E op. 109, 31 in As op. 110, 32 in c op. 111. Paul Lewis. Harmonia Mundi HMC 90.1909/11 (3 cd’s, 3 uur 4’). 2008
In ijzeren pianorepertoire als dit met al zoveel opnamen van deze werken is het goed mogelijk om het spoor bijster te raken naarstig en rusteloos op zoek naar de voor ieder persoonlijk meest bevredigende opname. Makkelijker is het om gemakzuchtig achterover te leunen en te genieten van de uitverkorenen die tot nu toe voor de mooiste integrale versies zorgden: de oude mono-opname van Kempff (DG) en de nieuwere dito’s van Barenboim (EMI), Brendel (Philips), Goode (Nonesuch) en Kovacevich (EMI) of de bijna volledige van Gilels (DG).Maar intussen voltooide ook de hier nog betrekkelijk onbekende Engelsman Paul Lewis een cyclus en zijn Schiff (ECM) en Brautigam (BIS) onderweg met de hunne of ook reeds klaar. Het kan iemand gaan duizelen…..
Lewis bereikte onlangs de eindstreep met zijn vier Harmonia Mundi albums met één losse cd en 3 albums met elk drie cd’s. Ter kennismaking koos ik aanvankelijk deel 2 en toen dat erg goed beviel, zwichtte ik moeiteloos voor het geheel!
Heeft het nog zin deze overbekende werken steeds opnieuw vast te leggen? Zeker wel, maar alleen als van toegevoegde waarde sprake is. Dat kan op verschillende manieren, maar moet liefst nieuwe inzichten bieden. Dat is hier verrassend genoeg zeker het geval.
Al luisterend naar de eerste dwarsdoorsnee kan men enerzijds rustig achteroverleunen omdat karakter, sfeer, uitvoering en pianoklank zich op het hoogste niveau afspelen, men kan ook geboeid op het puntje van de stoel toehoren omdat hier een bijzonder iemand aan het werk is die met een grote, maar niet opdringerige uitstraling eigen betekenis verleent aan ieder individueel werk. Zijn aanpak van de vroege sonates illustreert Beethovens dappere exploratie van nieuw gebied, de overbekende Waldstein klinkt ongewoon fris en kernachtig en die veel latere lastige, epische en uitdagende Hammerklavier heeft hier de noodzakelijke structurele samenhang en krijgt een bijzonder, waarachtig karakter.
Aan de belangrijke voorwaarde vooraf – beschikking over een geweldige techniek – is ruimschoots voldaan. Lewis deinst ook geen moment terug voor de nukkigste en gekste invallen. Turbulente en poëtische momenten krijgen alle de juiste zorg en aandacht; hij schenkt evenveel aandacht aan de introspectieve aspecten als aan de epaterende en geestige.
Gemeen hebben alle sonates hier niet een streven naar natuurlijkheid, maar ook naar optimale verduidelijking van stemmen, tegenstemmen en vulstemmen, naar aan het licht brengen van alle schakeringen. Waar nodig klinkt de muziek ook best fel, uitdagend. Op heel sympathieke wijze lijkt alles ineens vanzelfsprekend, zonder enige overdrijving, zoals het eigenlijk hoort en dat maakt dat men herhaald tevreden naar deze verklankingen met een uitstekende volle, geen moment te percussieve pianoklank kan terugkeren.
Lewis nam de werken niet in chronologische volgorde op. Dat heeft het voordeel dat hij vroege-, middenperiode- en late Beethoven redelijk verdeeld per album onder één noemer brengt. De fraaie opnamen ontstonden in de Berlijnse Teldec studio. Dit is – hoe kan het ook anders bij zoveel felle concurrentie – misschien niet ‘de beste’ uitgave van deze sonates, het is er op zijn minst eentje die – desnoods als alternatief van een al in bezit zijnde – als alternatief overweging verdient. En voor menige Beethovens sonates verkennende nieuwkomer waarschijnlijk de momenteel beste allround aanbeveling qua cyclus. Overigens zonder die mooie eerdere uitgaven te verloochenen!.