Bartók: Strijkkwartetten nr. 1 Sz 40 (op. 7), 2 Sz 67 (op. 17), 3 Sz 85, 4 Sz 91, 5 Sz 102 en 6 Sz 114. Hagen kwartet. DG 463.576-2 (2 cd’s, 154’04”). 1995/8
Bartóks zes strijkkwartetten behoren tot zijn grootste meesterwerken en ontstonden successievelijk gedurende vrijwel zijn hele leven. Het eerste dateert uit 1908, het tweede uit 1917, het derde uit 1927, het vierde uit 1928, het vijfde uit 1934 en het laatste uit 1938. Net als bij Beethoven en Shostakovitch vertaalde de componist zijn diepste gevoelens in deze kwartetten en elk daarvan is het zuiverste destillaat van zijn bemoeienis met volksmuziek. De beide middelste kwartetten zijn het ‘moeilijks’, maar ook het uitdagendst en opwindendst. Het derde is een kort, heel geconcentreerd uitstapje in het expressionisme dat op de grens van atonaliteit balanceert. Hoewel Bartók zelf geen strijker was, wist hij deze instrumenten tal van vroeger voor onmogelijk gehouden klanken te ontlokken.
Aan mooie opnamen van deze zes werken is nooit gebrek geweest, te beginnen bij het Hongaars-, Juilliard- en vroegere Végh kwartet. Het nieuwe(re) Végh kwartet zorgde later voor opnieuw een imposante reeks vooral spontane, zij het niet nootperfecte vertolkingen (Naïve V 4870, Auvidis V 4809). Daarnaast kwam het Emerson kwartet met een imposant exposé (DG 423.657-2), maar het was toch vooral het volkomen natuurlijk en vanzelfsprekend spelende Takács kwartet (Decca 455.297-2) dat met de overtuigendste resultaten kwam.
En nu voegt zich daar het Hagen kwartet bij. Ook meteen in de topklasse. Elk der zes werken wordt met de precisie van een laserstraal afgetast, waarbij inderdaad zorgvuldig is gekeken naar ’s componisten minutieuze aanwijzingen, maar ook ruimte wordt gelaten voor persoonlijke trekjes zodat het geheel spontaan en geen moment precieus blijft klinken, zoal dat soms bij het Tokio kwartet (DG 445.241-2) het geval was.
Eigenlijk is het onmogelijk geconfronteerd met zoveel deugden van deze ensembles een definitieve voorkeur uit te spreken, een duidelijke keuze te maken. Maar de Hagens hebben het voordeel van een uitstekende geluidskwaliteit en een bundeling van al het moois op twee cd’s.