Beethoven: De 9 symfonieën. Barbara Bonney, Birgit Remmert, Kurt Streit, Thomas Hampson met het Birmingham symfonie orkest koor en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Simon Rattle. EMI 557.445-2 (5cd’s, 354’). 2002

Op een dvd is iets te zien en te horen van de samenwerking tussen Rattle en de Weners en verklaart de dirigent mogelijkheden en problemen van die kortstondige samenwerking. De dirigent streefde naar zijn soort slanke Beethovenauthenticiteit, het orkest was maar moeilijk af te brengen van de decennialang daar heersende traditie. De op cd klinkende uitkomst is interessant, bij vlagen heel mooi maar als totaal toch niet ideaal. Een beetje vlees noch vis.

Het gaat om in mei 2002 gemaakte zaalopnamen van de cyclus waaraan – verzachtende omstandigheid – achteraf nauwelijks meer wat te veranderen of verbeteren was. Het voordeel is wel het hoorbare plus aan directheid en spontaniteit. De strijkers die ineens vrijwel vibratoloos spelen laten zich beter naar Rattle’s opvattingen kneden dan de houtblazers en de hoorns.

De Eerste symfonie had best nog wat Haydnesker mogen klinken, de Tweede is met zijn zwier erg mooi geslaagd. Dat geldt ook voor de uitbundige finale van de Vijfde Probeer de treurmars uit de Eroica en luister of die naar uw smaak is. Herhaal dat met het adagio uit de Negende. Mogelijk vindt u die delen te slepend, gemaniëreerd. Het solistenkwartet in de Negende is uitstekend en het Engelse amateurkoor voldoet in de finale heel redelijk. Maar tussendoor, in al die andere delen, wringt er vaak iets dat waarschijnlijk onvermijdelijk is bij zo’n korte, heftige samenwerking.

Om een lang verhaal kort te maken: bij alle door Rattle getoonde inzet, enthousiasme en vindingrijkheid is het resultaat te controversieel. Het zou verstandiger zijn geweest zijn opvatting – halverwege ‘authentiek’ en ‘traditioneel’ – nog wat te laten rijpen. Nu ontstond een nog te wisselvallig geheel.

Meer consequentie van opvatting en realisatie, houvast en overtuigender allround resultaten bieden Harnoncourt (Teldec 0927-49768-2), Abbado (DG 469.000-2) en Gardiner (DG 439.900-2) en good old Karajan (DG 463.088-2).