Beethoven: De 9 symfonieën; Ouvertures Die Geschöpfe des Prometheus op. 43, Coriolan op. 62, Egmont op. 84, Die Ruinen von Athen’op. 113 met ‘Turkse mars en Die Weihe des Hauses op. 124. Anna-Kristina Kaappola (s), Marianne Beate Kielland (a), Markus Schäfer (t), Thomas Bauer (bs) met Anima eterna en koor o.l.v. Jos van Immerseel. Zig Zag Territoires ZZT 080402.6 (6 cd’s, 6u 14’27”). 2005/7
Waar zijn de grenzen van de authentieke uitvoeringspraktijk, zo daar al grenzen aan bestaan? Dat vraagt men zich af tijdens het grondig beluisteren van dit zestal keurig in de niet te grote zaal van het Concertgebouw in Brugge opgenomen uitvoeringen.
Lof allereerst voor de grondige documentatie van de onderneming. Het hoe en waarom van de onderneming wordt zorgvuldig uit de doeken gedaan. Als bronmateriaal dienden de nieuwe Bärenreiter uitgave met annotaties van Jonathan Del Mar. Verdere punten zijn de stemming (440Hz, keurig midden tussen de in Wenen destijds fluctuerende 435 en 448Hz). De samenstelling van het orkest is per werk gegeven, het gebruik van niet-wereldberoemde vocale solisten is verantwoord, de tempi worden beargumenteerd, net als de rubati en de tempi.
Dat het resultaat bewust wat ruiger klinkt dan we gewend waren is niet zo’n wonder. Een wonder is wel dat de toch meer op een van plichtbesef vervulde bureaucraat dan op een tot het uiterste gemotiveerde en geïnspireerde dirigent als Van Immerseel dit na noeste voorbereiding realiseert is bewonderenswaardig.
De waarachtig niet misse andere zg ‘authentieke’ topuitvoeringen van bijvoorbeeld Gardiner (Archiv 439.900-2) en Norrington (Virgin 561.943-2) hierbij vergeleken wat overbeschaafd en tam aandoen, is niet zo’n wonder. Jammer dat Brüggen (Philips 446.152-2) is ingetrokken.
Er bestaat ook een dvd uitgave (EPR-Classic EPRC 005) met daarop 71 minuten beeld en geluid onder de wat misleidende titel Beethoven’s Fifth – a rediscovery. Misleidend in zoverre omdat het niet zozeer om die symfonie als wel om de dirigent, zijn toch best gerenommeerde ensemble, de instrumenten waarop wordt gespeeld en het bezoek van de dirigent aan Wenens Neue Burg en de muziekbibliotheek van de …… gaat.
Het interessantst zijn de blaasinstrumenten in het algemeen en bijvoorbeeld de trombone in het bijzonder. Geen wonder dat zo’n licht, tenger instrument nu moeite heeft om in een moderne concertzaal nog te imponeren.
Opvallend is nog wel dat Van Immerseel opmerkt dat de beroemde beginnoten van de Vijfde niets te maken hebben met het noodlot dat aan de deur klopt, maar afgeleid zijn van een vogelroep. Dat komt ervan wanneer je gewend bent af te gaan op literair hineininterpretieren en op het BBC radio motto tijdens W.O. 2.
Voor wie deze min of meer identieke uitvoeringen tijdens het Holland Festival 2010 meemaakte vormt dit album waarschijnlijk een duurzame herinnering. Maar het is meer: hier wordt een echt alternatief, een doorbraak in de ‘authentieke’ aanpak geboden. Later zal blijken hoe geldig het is, maar het is wel boeiend en fascinerend.