Berg: Vioolconcert; Beethoven: Vioolconcert in D op. 61. Isabelle Faust met het Mozart Orkest o.l.v. Claudio Abbado. Harmonia Mundi HMC 90.2105 (68’58”). 2010

Berg: Vioolconcert; Beethoven: Vioolconcert in D op. 61. Christian Ferras met resp. Het Berlijns Radio Symfonie orkest o.l.v. Massimo Freccia en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Karl Böhm. Audite AUDITE 95.590 (72’05”). 1951/1964

De afgelopen jaren verraste de Duitse violiste Isabelle Faust al vaak met bijzonder mooie opnamen van vioolconcerten en kamermuziekrepertoire, maar hier overtreft ze zichzelf behoorlijk. Voor een oude muziekliefhebber moet er heen wat gebeuren om nog hotedebotel te raken van een overbekend werk als het Beethovenconcert. Ze nam dat in 2007 al in  Praag op met het Praags Philharmonia orkest o.l.v. Jiří Bělohlávek (Harmonia Mundi HMC 90.1944). Naar wat de reden van zo’n snelle herhaling is, kunnen we slechts gissen. Hernieuwde inzichten, opgedaan tijdens optredens in 2008 met het Europees Kamerorkest onder Abbado, grondig doornemen van het werk in Bologna aleer een opname werd overwogen? Ontevredenheid over de eerste opname? Een wisseling van cd label bleek voor soliste en dirigent noodzakelijk.

Hoe dan ook, deze kritische beroepsluisteraar kon niet anders dan op het puntje van de stoel bewonderend toehoren hoe zomaar één van de mooiste vertolkingen van dit werk uit de luidsprekers rolde. Dat Faust niet opnieuw met het eerste het beste beroemde filharmonisch orkest in zee ging, maar blijkbaar welbewust met een jong, klein toegewijd ensemble en met Abbado die – hoeveel hij ook opnam – niet op eerdere opnamen van deze werken te betrappen is.

Opvallend is dat de soliste koos voor de in sommige kringen ten onrechte nog wat controversiële cadens (met paukensolo) die Beethoven schreef voor zijn piano arrangement van het werk; die werd heel veel vroeger in 1962 door Wolfgang Schneiderhan geïntroduceerd (DG 427.197-2) geïntroduceerd en daarna door Gidon Kremer (Warner 0927-49773-2), Thomas Zehetmair (Philips 462.13-2), Christian Tetzlaff (Arte Nova 82876-76994-2) en Liza Ferschtman (Challenge CC 72384) gevolgd.

Geen wonder dat in de nieuwe opname het eerste deel wat langer duurt (22’55” tegen 21’32”), maar het wekt ook de indruk kalmer te zijn opgezet. Het langzame deel wordt breder uitgezongen (9’21 tegen 8’57”), de finale daarentegen gaat een fractie levendiger (8’34” tegen 8’48”).

Bijzonder aan deze Beethoven is verder dat de soliste niet zwicht voor een teveel aan romantische eerbied voor het werk. Het klinkt hier heel fris, als nieuw. De vele rustige momenten krijgen evenzeer aandacht als de pittiger, haast militaristische kanten van het eerste deel; het Larghetto is sereen, idyllisch en de onstuimige kanten van de finale wordt evenzeer recht gedaan. Deze interpretatie eindigt heel hoog op de volle ranglijst.

Bij de uitvoering van het Vioolconcert van Berg tonen soliste en dirigent zich bij dit hoogst toegankelijke werk uit de twaalftoonliteratuur goed bewust van de achtergronden van de compositie met de titel Dem Andenken eines Engels gewidmet naar aanleiding van de op 18-jarige leeftijd aan kinderverlamming gestorven Manon, de dochter van Alma Mahler en Walter Gropius. Het was tevens de laatste voltooide compositie van Berg. De citaten – een volksmelodie uit Karinthië en een Bach koraal - krijgen volle aandacht; de onderhuidse flamboyance wordt indringend geuit. Natuurlijk zijn ook hier alternatieven van bijvoorbeeld  Hope (Warner 25654-60291-2), Mutter (DG 437.093-2), Perlman (DG 447.445-2).

Gelijktijdig verscheen dezelfde koppeling werken van een andere Fransman uit een vroegere generatie, Christian Ferras. In 1951 maakte hij in Berlijn met Böhm een opname van Beethovens concert, in 1964 was hij terug in die stad voor het concert van Berg met een ander orkest. Erg laat levert Audite ons zo nog een prachtig document van een groot solist die tragisch in een vlaag van depressiviteit op 49-jarige leeftijd zelfmoord pleegde. Beethoven komt er bij hem beter af dan Berg die wel mooi coherent maar ook wat globaal klinkt bij alle intense expressie.

Bij Beethoven horen we een gretige, jonge solist die de Beethoveniaanse lyriek goed ligt maar die ook behoorlijk fel kan uitpakken, zoals in de finale. Een vergelijking van de speelduur van beide cd’s leert, dat het Audite exemplaar enige minuten langer draait. Dat verschil komt door de bredere tempi van Ferras/Böhm.