Ellen Valkenburg: Les Apaches. Ravel: ‘Asie’, ’La flûte enchanté en ‘L’indifférent’ uit Shéhérazade; Falla; Mélodies nr. 1-3; Canciones populares espanolas nr. 1-7, ‘Oración de las madres que tienen a sus hijos en brazos’; de Sévérac: ‘A l ’aube dans la montagne’, ‘Chanson pour le petit cheval’, ‘Les hiboux’; Delage: ‘Intermezzo’, ‘Améthystes’, ‘Du livre de Monelle’. Met Maurice Lammerts van Bueren. Zefir ZEF 9678 (62’52”). 2020
Les Apaches was een Franse informele, nogal anarchistische kunstenaarsgroep die werd gevormd door schilders, dichters, componisten en andere kunstenaars. Ook een vliegenier en een pater maakten deel uit van de groep. De naam is ontleend aan de uitroep ‘Attention, les Apaches!’ van een krantenjongen die ze op straat tegenkwamen. Het werd hun geuzennaam.
Het rijtje componisten telde grote namen, onder wie Maurice Ravel, Manuel de Falla, Igor Stravinsky, Déodat de Séverac en Maurice Delage. De groep bestond van 1903 tot het uitbreken van W.O. I in 1914 en verzette zich tegen de gevestigde orde, in casu het conservatieve Parijse Conservatorium dat Debussy als een dwaallicht beschouwde, terwijl de groep hem juist vereerde (hij was zelf geen lid).
De leden van de groep kwamen elke zaterdagavond bijeen in het atelier van de schilder Paul Sordes om tot laat in de nacht te discussiëren, gedichten voor te dragen en te musiceren. Later vonden de bijeenkomsten plaats in een tuinpaviljoen.
Van hen brengen Ellen Valkenburg en Maurice Lammerts van Bueren Franse en Spaanse liederen die tijdens de Apaches-jaren gecomponeerd werden. Die van Ravel en Falla genieten grote bekendheid, maar het zijn de liederen van de onbekendere Déodat de Séverac (1872 - 1921) die zich lied beïnvloeden door de volksmuziek uit zijn geboortestreek Languedoc en de Parijse Maurice Delage (1879 - 1961) die leerling was van Ravel die ‘La vallée des cloches’ uit Miroirs aan hem opdroeg. Delage was heel zelfkritisch en bleef - net als Boulez veel later - zijn toch al niet makkelijke stukken herschrijven, maar vaak met prachtig resultaat, zoals in Du livre de Monelle aan het eind van dit recital dat tevens een der hoogtepunten van dit bijzondere recital is.
Verder is het goed Shéhérazade van Ravel nu eens met pianobegeleiding in plaats van orkestbegeleiding te horen en een sopraan in plaats van een mezzo. Indertijd koos ook Elly Ameling met Rudolf Jansen voor deze optie (Erato ECD 75324).
Ellen Valkenburg zingt deze liederen met een pure, heldere stem, een goede frasering en een duidelijke articulatie die uitstekend past bij dit Franse repertoire, maar zorgt gelukkig tevens voor een weelde aan emoties en expressie. Ze wordt kundig begeleid door Maurice Lammerts van Bueren. De opname klinkt fraai en in goede balans.